شکایت از سایت کلاهبرداری

در مواجهه با کلاهبرداری های اینترنتی، اقدام سریع و آگاهانه برای ثبت شکایت، نخستین گام در پیگیری حقوقی و بازیابی خسارات احتمالی است. این فرایند شامل جمع آوری مدارک، انتخاب مرجع قانونی مناسب و طی کردن مراحل اداری و قضایی می شود. با شناخت صحیح رویه ها، می توان از تداوم جرم جلوگیری کرد و کلاهبرداران را به دست قانون سپرد.

فضای مجازی با وجود فرصت های بی شماری که برای زندگی مدرن فراهم کرده است، بستر مناسبی را نیز برای فعالیت های مجرمانه و کلاهبرداری های اینترنتی ایجاد کرده است. هر روزه تعداد زیادی از کاربران، قربانی فیشینگ، خریدهای ناموفق، سرمایه گذاری های جعلی، تبلیغات دروغین یا هک شدن حساب های خود می شوند. در چنین شرایطی، سکوت و عدم پیگیری قانونی نه تنها منجر به تضییع حقوق فردی می شود، بلکه به مجرمان این فرصت را می دهد که به اقدامات خود ادامه داده و افراد بیشتری را به دام بیندازند. هدف از این راهنمای جامع، توانمندسازی شما برای دفاع از حقوق خود در برابر جرایم سایبری و افزایش آگاهی عمومی در این زمینه است.

در این مقاله، تمامی مسیرهای موجود برای شکایت از سایت های کلاهبرداری، از پلیس فتا و سامانه اینماد گرفته تا مراجع قضایی و سامانه گزارش مردمی دادستانی، با جزئیات کامل بررسی خواهد شد. به شما کمک خواهیم کرد تا تفاوت های کلیدی بین کلاهبرداری و تخلفات عادی در فضای آنلاین را درک کنید و مرجع صحیح برای شکایت خود را بشناسید. همچنین، به اقدامات اولیه ضروری پس از کلاهبرداری، لیست جامع مدارک و شواهد لازم، و نکات مهم برای پیگیری شکایت و پیشگیری از رخدادهای مشابه پرداخته می شود. با مطالعه این مقاله، نقشه ای عملی برای احقاق حقوق خود در دست خواهید داشت.

اقدامات ضروری بلافاصله پس از کلاهبرداری و جمع آوری مدارک

پس از اینکه متوجه شدید قربانی کلاهبرداری اینترنتی شده اید، زمان اهمیت حیاتی دارد. اقدامات فوری نه تنها می تواند خسارات را به حداقل برساند، بلکه شواهد لازم برای شکایت را نیز حفظ می کند. بی توجهی به این مراحل می تواند روند پیگیری قضایی را دشوار یا حتی ناممکن سازد.

گام های فوری برای کاهش خسارت

بلافاصله پس از آگاهی از وقوع کلاهبرداری، این اقدامات را انجام دهید تا از گسترش خسارت جلوگیری شود و اطلاعات حساس شما بیشتر در معرض خطر قرار نگیرد:

• قطع فوری ارتباط با کلاهبردار: هرگونه تماس، چت یا ایمیل با فرد یا وب سایت مشکوک را متوقف کنید. ادامه ارتباط ممکن است منجر به لو رفتن اطلاعات بیشتر یا ادامه فریب شود.
• تغییر رمز عبور تمامی حساب های مرتبط: اگر اطلاعات حساب بانکی، ایمیل، شبکه های اجتماعی یا هر پلتفرم دیگری لو رفته است، بلافاصله رمز عبور تمامی این حساب ها را تغییر دهید. از رمزهای عبور قوی و منحصر به فرد استفاده کنید.
• مسدود کردن کارت بانکی یا حساب مالی مرتبط: در صورت لو رفتن اطلاعات کارت بانکی (مانند رمز دوم یا کد CVV2) یا برداشت غیرمجاز از حساب، فوراً با بانک خود تماس گرفته و کارت یا حساب را مسدود کنید.
• عدم حذف هیچ گونه شواهد: تمامی اسکرین شات ها، ایمیل ها، پیام ها، فیش های واریزی، تاریخچه های مرورگر و هرگونه اطلاعات مرتبط با کلاهبرداری را دست نخورده نگه دارید. این شواهد برای اثبات ادعای شما ضروری هستند.

لیست جامع مدارک و شواهد لازم برای شکایت

جمع آوری دقیق و کامل مدارک، ستون اصلی یک شکایت موفق است. هرچه شواهد شما مستندتر و جامع تر باشد، شانس موفقیت در پیگیری قضایی بیشتر خواهد بود. مدارک مورد نیاز را به دسته های زیر تقسیم می کنیم:

• مستندات ارتباطی:
  • اسکرین شات از تمامی مکالمات صورت گرفته با کلاهبردار (در واتساپ، تلگرام، پیامک، دایرکت اینستاگرام، یا هر پلتفرم پیام رسان دیگر).
  • نسخه الکترونیکی ایمیل های رد و بدل شده با کلاهبردار یا سایت مشکوک.
• مستندات مالی:
  • فیش های واریزی به حساب کلاهبردار (با ذکر تاریخ، مبلغ و شماره کارت/حساب مقصد).
  • صورت حساب بانکی مربوط به تراکنش های انجام شده، که برداشت یا واریز به حساب کلاهبردار را نشان دهد.
  • شماره شبا یا شماره کارت مقصد کلاهبردار.
  • رسیدهای پرداخت آنلاین (شاپرک) یا هرگونه کد پیگیری تراکنش.
• مستندات وب سایت/پلتفرم:
  • لینک دقیق سایت، پیج اینستاگرام، کانال تلگرام یا هر پلتفرم کلاهبرداری.
  • اسکرین شات از صفحه اصلی سایت، صفحات محصول یا خدمت، بخش های مربوط به شرایط و ضوابط، و هر قسمتی که ادعای کلاهبرداری در آن مطرح شده است.
  • در صورت امکان، ویدئو یا اسکرین رکوردر از مراحل کلاهبرداری روی سایت.
• مستندات فنی (در صورت امکان):
  • آدرس IP (این اطلاعات معمولاً توسط پلیس فتا قابل ردیابی است، اما هرگونه سرنخ اولیه مفید است).
  • جزئیات فنی تراکنش (شماره پیگیری پرداخت، کد رهگیری، زمان دقیق).
• اطلاعات شناسایی کلاهبردار:
  • هرگونه نام، نام خانوادگی، شماره تلفن، آدرس ایمیل، یا نام کاربری که از کلاهبردار به دست آورده اید.
  • اگر کلاهبردار هویت جعلی ارائه کرده است، جزئیات آن را نیز ثبت کنید.
• فاکتورها و رسیدهای خرید:
  • در صورتی که کلاهبرداری مربوط به خرید کالا یا خدمات بوده، فاکتورها، رسیدهای خرید و هرگونه سند اثبات معامله را نگهداری کنید.

حفظ تمامی شواهد دیجیتالی و فیزیکی به صورت دست نخورده و بدون ویرایش، از اساسی ترین اقدامات برای اثبات جرم کلاهبرداری و موفقیت در فرایند شکایت است.

معرفی مراجع قانونی برای شکایت از سایت کلاهبرداری

برای پیگیری شکایت از کلاهبرداری های اینترنتی، مراجع مختلفی وجود دارند که هر کدام صلاحیت و رویه های خاص خود را دارند. انتخاب مرجع صحیح، بسته به نوع کلاهبرداری و شرایط پرونده، اهمیت زیادی دارد. در ادامه به معرفی این مراجع و چگونگی ثبت شکایت در هر یک می پردازیم.

1. شکایت از طریق پلیس فتا: مرجع تخصصی جرایم سایبری

پلیس فتا (پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات) بازوی تخصصی نیروی انتظامی در زمینه مبارزه با جرایم سایبری است. این مرجع، اولین و مهم ترین مکانی است که باید برای پیگیری اکثر کلاهبرداری های اینترنتی به آن مراجعه کنید.

چه زمانی به پلیس فتا مراجعه کنیم؟

مراجعه به پلیس فتا برای طیف وسیعی از جرایم و کلاهبرداری های اینترنتی ضروری است. این موارد شامل:

• فیشینگ: هرگونه تلاش برای به دست آوردن اطلاعات حساس (مانند نام کاربری، رمز عبور، اطلاعات بانکی) از طریق صفحات و لینک های جعلی.
• هک: دسترسی غیرمجاز به حساب های کاربری (ایمیل، شبکه های اجتماعی، حساب های بانکی) یا سامانه های رایانه ای.
• فروش کالای تقلبی/موجود نبودن کالا: در صورتی که کالایی را آنلاین خریداری کرده اید اما کالای تقلبی به دستتان رسیده یا اصلاً کالایی دریافت نکرده اید.
• سرمایه گذاری های جعلی رمزارز یا سایر طرح های پانزی: وعده سودهای کلان و غیرواقعی در طرح های سرمایه گذاری آنلاین که منجر به از دست رفتن سرمایه شده است.
• برداشت غیرمجاز از حساب: هرگونه تراکنش بانکی بدون اطلاع و رضایت شما.
• کلاهبرداری های پیامکی/تلفنی: دریافت پیامک ها یا تماس های مشکوک که با هدف فریب و کلاهبرداری انجام شده اند (مثلاً برنده شدن در قرعه کشی های جعلی).
• انتشار محتوای غیرمجاز یا هتک حیثیت: در صورتی که اطلاعات شخصی یا محتوای توهین آمیز بدون رضایت شما منتشر شده باشد.

مراحل گام به گام ثبت شکایت در سامانه پلیس فتا

برای ثبت شکایت در پلیس فتا، می توانید به صورت آنلاین اقدام کنید و در صورت نیاز، به صورت حضوری مراحل را تکمیل نمایید:

1. مراجعه به سایت پلیس فتا: ابتدا به آدرس cyberpolice.ir مراجعه کنید.
2. ثبت نام و ایجاد حساب کاربری: در صورتی که قبلاً در سایت پلیس فتا ثبت نام نکرده اید، لازم است با ورود به بخش ثبت نام و تکمیل اطلاعات هویتی و ارتباطی، یک حساب کاربری ایجاد کنید. این مرحله شامل وارد کردن مشخصات فردی، شماره ملی و شماره تماس است.
3. ورود به سامانه: پس از ثبت نام، با استفاده از نام کاربری و رمز عبور خود وارد سامانه شوید.
4. انتخاب بخش گزارش تخلفات وب سایت یا ثبت شکایت:
   • گزارش تخلفات وب سایت بیشتر برای اطلاع رسانی اولیه در مورد فعالیت های مشکوک و غیرقانونی است. این گزارش ها به پلیس فتا کمک می کند تا الگوهای کلاهبرداری را شناسایی کند.
   • برای پیگیری حقوقی و رسمی، باید گزینه ثبت شکایت یا خدمات الکترونیک را جستجو کنید که شما را به سامانه جامع تر هدایت می کند. در برخی موارد، گزارش اولیه در سایت پلیس فتا، به عنوان نقطه شروع تحقیقات اولیه تلقی شده و سپس برای تکمیل شکواییه رسمی به شما راهنمایی داده می شود.
5. نحوه تکمیل دقیق فرم های مربوطه و بارگذاری مستندات: تمامی اطلاعات درخواستی را با دقت کامل وارد کنید. شرح واقعه باید واضح، مختصر و حاوی تمام جزئیات مربوط به کلاهبرداری باشد. تمامی اسکرین شات ها، فیش های واریزی و سایر مدارک جمع آوری شده را در بخش مربوطه بارگذاری کنید. به فرمت های قابل قبول برای بارگذاری فایل ها توجه کنید.
6. نقش پلیس فتا: پس از ثبت شکایت، پلیس فتا تحقیقات تخصصی را آغاز می کند. این تحقیقات شامل ردیابی اطلاعات فنی، شناسایی هویت مجرمان، و بررسی شواهد ارائه شده است. وظیفه اصلی پلیس فتا، کشف جرم و شناسایی متهمین است.
7. ارجاع پرونده به دادسرا: پلیس فتا به خودی خود صلاحیت صدور حکم و مجازات را ندارد. پس از تکمیل تحقیقات و در صورت احراز وقوع جرم، پرونده برای ادامه رسیدگی و صدور قرار مجرمیت یا منع تعقیب، به دادسرای جرایم رایانه ای ارجاع داده می شود. لازم است پس از ثبت گزارش اولیه در فتا، پیگیر وضعیت پرونده خود باشید تا در صورت لزوم به دادسرا مراجعه کنید.

مدارک اختصاصی مورد نیاز برای پلیس فتا

علاوه بر مدارک عمومی که در بخش لیست جامع مدارک و شواهد لازم ذکر شد، برای مراجعه به پلیس فتا، این مدارک را نیز آماده کنید:

• کارت ملی شاکی و در صورت لزوم، شناسنامه.
• اصل و کپی تمامی مستندات دیجیتال (اسکرین شات ها، ایمیل ها) و فیزیکی (فیش های واریزی، صورت حساب بانکی).
• در صورت نیاز، فرم های تکمیل شده ای که در خود سامانه پلیس فتا دانلود کرده اید.

2. شکایت از طریق سامانه اینماد: برای تخلفات کسب وکارهای دارای نماد اعتماد الکترونیکی

اینماد (نماد اعتماد الکترونیکی) یک نشان دولتی است که به کسب وکارهای آنلاین معتبر اعطا می شود. اگر از یک وب سایت دارای اینماد خرید کرده اید و با مشکل مواجه شده اید، سامانه اینماد می تواند مرجع مناسبی برای پیگیری باشد.

چه زمانی به اینماد شکایت کنیم؟

مراجعه به اینماد برای پیگیری تخلفات کسب وکارهایی است که دارای نماد اعتماد الکترونیکی هستند و تخلف آنها از جنس کلاهبرداری های پیچیده نیست، بلکه بیشتر مربوط به نقض قوانین تجارت الکترونیک است. موارد رایج شامل:

• تأخیر بسیار طولانی در ارسال کالا، بیش از زمان وعده داده شده.
• عدم تطابق کالا یا خدمت دریافتی با توضیحات ارائه شده در وب سایت.
• عدم استرداد وجه در صورت انصراف از خرید بر اساس قوانین تجارت الکترونیک.
• عدم صدور فاکتور رسمی یا رسید خرید.
• نقض قوانین مربوط به ضمانت یا خدمات پس از فروش.

تأکید مهم: اینماد برای رسیدگی به تخلفات است، نه کلاهبرداری های پیچیده (مانند فیشینگ یا طرح های پانزی). در موارد کلاهبرداری های بزرگ و سازمان یافته، پلیس فتا و مراجع قضایی در اولویت قرار دارند.

مراحل گام به گام ثبت شکایت در سامانه اینماد (enamad.ir)

1. ورود به سایت اینماد و اطمینان از اعتبار نماد: ابتدا به آدرس enamad.ir مراجعه کرده و از قسمت استعلام، اعتبار نماد اعتماد الکترونیکی وب سایت مورد نظر را بررسی کنید.
2. پیدا کردن بخش شکایت از کسب و کار یا سامانه هوشمند رسیدگی به شکایات: در سایت اینماد، به دنبال لینکی با این عناوین بگردید. معمولاً در منوی اصلی یا فوتر سایت قرار دارد.
3. ورود به سامانه با استفاده از پنجره ملی خدمات دولت هوشمند: برای ثبت شکایت، باید از طریق پنجره ملی خدمات دولت هوشمند (my.gov.ir) وارد سامانه شوید. این کار با وارد کردن شماره تلفن همراه و دریافت کد یک بار مصرف انجام می شود.
4. نحوه تکمیل فرم شکایت: پس از ورود به سامانه، فرم شکایت را با دقت تکمیل کنید. اطلاعاتی که معمولاً درخواست می شود شامل موارد زیر است:
   • نام دامنه کسب و کار اینترنتی (آدرس وب سایت).
   • عنوان کالا یا خدمات مورد شکایت.
   • شماره فاکتور یا کد پیگیری سفارش.
   • مبلغ پرداختی و شرکت خدمات پرداخت (مثلاً شاپرک).
   • تاریخ وقوع تخلف.
   • شرح دقیق و کامل شکایت (به صورت مختصر و مفید، با ذکر تمامی جزئیات مهم).
5. بارگذاری مستندات: تمامی مدارک مرتبط (فیش واریزی، اسکرین شات از سفارش، مکاتبات با فروشنده) را بارگذاری کنید.
6. نقش اینماد: اینماد به عنوان یک میانجی عمل کرده و تلاش می کند تا اختلاف بین خریدار و فروشنده را از طریق گفتگو و مذاکره حل و فصل کند. آنها با کسب وکار متخلف تماس گرفته و از آنها می خواهند که به شکایت رسیدگی کنند.

محدودیت ها و نکات مهم

• فقط برای سایت های دارای اینماد: اگر سایتی که از آن شکایت دارید، نماد اعتماد الکترونیکی ندارد، این روش برای شما کارآمد نخواهد بود.
• حل اختلاف و نه رسیدگی قضایی: اینماد یک مرجع قضایی نیست و نمی تواند حکم صادر کند یا مجازات تعیین کند. وظیفه آن میانجیگری و حل اختلاف است.
• در صورت عدم توافق نیاز به مراجع قضایی: اگر میانجیگری اینماد به نتیجه نرسد و کسب وکار متخلف همکاری نکند، برای پیگیری حقوقی خود باید به مراجع قضایی (پلیس فتا و دادسرا) مراجعه کنید.

3. شکایت از طریق مراجع قضایی (دادسرای جرایم رایانه ای): مسیر رسمی و حقوقی

مراجع قضایی، مسیر رسمی و نهایی برای پیگیری حقوقی و کیفری کلاهبرداری های اینترنتی است. این مسیر زمانی آغاز می شود که تحقیقات پلیس فتا به نتیجه رسیده و نیاز به صدور حکم قضایی باشد، یا در مواردی که کلاهبرداری پیچیده و بزرگ است و از ابتدا نیاز به پیگیری حقوقی جدی دارد.

چه زمانی به مراجع قضایی مراجعه کنیم؟

مراجعه به دادسرای جرایم رایانه ای در موارد زیر ضروری است:

• زمانی که پلیس فتا پرونده را ارجاع می دهد: پس از اتمام تحقیقات پلیس فتا، پرونده برای ادامه روند به دادسرا ارسال می شود.
• در صورت کلاهبرداری های بزرگ و پیچیده: کلاهبرداری هایی که مبالغ آن ها زیاد است، یا شبکه های سازمان یافته در آن دخیل هستند، نیاز به پیگیری قضایی جدی تری دارند.
• عدم حصول نتیجه از روش های دیگر: اگر از طریق اینماد یا گزارش اولیه به پلیس فتا به نتیجه نرسیده اید.
• نیاز به پیگیری حقوقی و کیفری جدی: برای بازگرداندن مال، مطالبه خسارت یا مجازات کلاهبردار، حتماً باید از مسیر قضایی اقدام کنید.

مراحل گام به گام ثبت شکایت قضایی

1. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: برای شروع، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی در شهر خود مراجعه کنید. این دفاتر وظیفه ثبت و ارسال شکواییه شما را به مرجع قضایی صالح بر عهده دارند.
2. تهیه و تنظیم شکواییه رسمی: در دفتر خدمات قضایی، باید شکواییه ای رسمی تنظیم کنید. اهمیت دقت و صراحت در شکواییه بسیار زیاد است.
   • شکواییه باید شامل مشخصات کامل شاکی و مشتکی عنه (در صورت اطلاع)، شرح کامل واقعه کلاهبرداری، تاریخ وقوع، مبلغ خسارت و نوع جرم باشد.
   • ذکر ارکان جرم کلاهبرداری (فریب دادن، بردن مال دیگری) در شکواییه به صورت حقوقی و مستند اهمیت دارد.
   • مدارک و مستندات جمع آوری شده را باید به شکواییه ضمیمه کنید (هم نسخه های فیزیکی و هم دیجیتال).
3. ارجاع پرونده به دادسرای جرایم رایانه ای: پس از ثبت شکواییه، پرونده به صورت الکترونیکی به دادسرای جرایم رایانه ای ارجاع داده می شود. این دادسرا مرجع صالح برای رسیدگی به جرایم سایبری است.
4. نقش دادسرا: دادسرا وظیفه انجام تحقیقات مقدماتی را بر عهده دارد.
   • بازپرسی یا دادیاری پرونده را مورد بررسی قرار می دهد.
   • در صورت نیاز به تحقیقات تخصصی تر، پرونده را مجدداً به پلیس فتا ارجاع می دهد تا تحقیقات لازم تکمیل شود.
   • پس از اتمام تحقیقات، دادسرا تصمیم گیری می کند.
5. صدور قرار مجرمیت یا منع تعقیب:
   • اگر دلایل و شواهد کافی برای انتساب جرم به متهم وجود داشته باشد، قرار مجرمیت صادر می شود.
   • اگر دلایل کافی نباشد یا جرم محرز نشود، قرار منع تعقیب صادر خواهد شد.
6. ارسال پرونده به دادگاه کیفری و صدور رأی نهایی: در صورت صدور قرار مجرمیت، پرونده به دادگاه کیفری صالح (معمولاً دادگاه کیفری دو) ارسال می شود. قاضی دادگاه با بررسی شکواییه، مدارک، گزارش پلیس فتا و تحقیقات دادسرا، رأی نهایی را صادر می کند که می تواند شامل مجازات کلاهبردار و حکم به رد مال (بازگرداندن وجه یا جبران خسارت) باشد.

مدارک مورد نیاز برای شکوائیه قضایی

برای تنظیم شکواییه قضایی، تمامی مدارک زیر را آماده کنید:

• اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه شاکی.
• نسخه های چاپی و دیجیتال تمامی مستندات ارتباطی (اسکرین شات چت ها، ایمیل ها).
• نسخه های چاپی و دیجیتال مستندات مالی (فیش های واریزی، صورت حساب بانکی).
• لینک و اسکرین شات از وب سایت یا پلتفرم کلاهبرداری.
• هرگونه اطلاعات شناسایی از کلاهبردار (شماره تلفن، آدرس ایمیل، نام کاربری).
• رسیدهای پرداخت الکترونیکی.
• در صورت نیاز، ارائه وکالت نامه وکیل.

اهمیت مشاوره حقوقی و کمک وکیل

جرایم رایانه ای دارای پیچیدگی های فنی و حقوقی خاصی هستند. توصیه می شود برای افزایش شانس موفقیت و تسریع روند رسیدگی به پرونده، از یک وکیل متخصص در حوزه جرایم رایانه ای مشورت بگیرید. یک وکیل می تواند:

• شکواییه را به صورت حرفه ای و با رعایت تمامی نکات حقوقی تنظیم کند.
• در جمع آوری و ارائه مدارک به شما کمک کند.
• در طول فرایند تحقیقات و دادگاه، شما را راهنمایی و نمایندگی کند.
• از حقوق شما به بهترین نحو دفاع کند.

4. ثبت گزارش مردمی کلاهبرداری در سامانه دادستانی کل کشور: برای کلاهبرداری های خرد و پرتکرار

سامانه گزارش مردمی کلاهبرداری دادستانی کل کشور، ابزاری متفاوت با مسیرهای قضایی رسمی است که هدف آن جمع آوری اطلاعات برای شناسایی الگوهای کلاهبرداری و پیشگیری عمومی است.

هدف و کاربرد

هدف اصلی این سامانه، گردآوری داده های مردمی و شناسایی الگوهای متداول کلاهبرداری های خرد است که به دلیل مبالغ کم، اغلب توسط قربانیان پیگیری قضایی نمی شوند. این کلاهبرداری ها معمولاً از طریق:

• پیج های اینستاگرامی (فروش محصولات ناموجود یا بی کیفیت).
• کانال های تلگرامی (وعده های دروغین).
• درگاه های پرداخت جعلی (فیشینگ).

این اطلاعات به دادستانی کل کشور کمک می کند تا اقدامات پیشگیرانه کلی را برنامه ریزی کرده و با شناسایی باندهای کلاهبرداری، مانع از تکرار جرم شود.

مراحل گام به گام ثبت گزارش

1. مراجعه به سایت رسمی دادستانی کل کشور: به سایت رسمی دادستانی کل کشور مراجعه کنید و بخش مربوط به ثبت گزارش مردمی کلاهبرداری را پیدا کنید.
2. تکمیل فرم مربوط به مشخصات گزارش دهنده و جزئیات کلاهبرداری: اطلاعات درخواستی را با دقت وارد کنید. این اطلاعات شامل:
   • مشخصات گزارش دهنده (نام و نام خانوادگی، شماره ملی، شماره تماس).
   • مشخصات کلاهبرداری (نوع کلاهبرداری، پلتفرم مورد استفاده، مبلغ، تاریخ، شرح مختصر).
   • در صورت امکان، اطلاعات شناسایی کلاهبردار.

تأکید مهم

این سامانه جایگزین شکایت رسمی قضایی نیست. ثبت گزارش در این سامانه به معنای آغاز یک پرونده قضایی برای پیگیری حقوق فردی شما نیست. برای پیگیری حقوقی خود (مثلاً بازگرداندن پول یا مجازات کلاهبردار)، همچنان باید از طریق پلیس فتا و دادسرای جرایم رایانه ای اقدام کنید. این سامانه بیشتر جنبه پیشگیرانه و اطلاعاتی دارد.

نکات مهم و توصیه های تکمیلی

فرایند شکایت از سایت کلاهبرداری می تواند زمان بر و پیچیده باشد. آگاهی از نکات تکمیلی و توصیه های پیشگیرانه، به شما کمک می کند تا این مسیر را با موفقیت بیشتری طی کنید و در آینده از وقوع حوادث مشابه جلوگیری نمایید.

چگونگی پیگیری شکایت ثبت شده

پس از ثبت شکایت در هر یک از مراجع، پیگیری مستمر پرونده اهمیت زیادی دارد. این پیگیری به شما کمک می کند تا از روند کار مطلع شوید و در صورت لزوم، اقدامات بعدی را انجام دهید:

• استفاده از کد رهگیری یا شماره پرونده در هر مرجع:
  • در پلیس فتا، پس از ثبت گزارش یا شکایت، یک کد رهگیری به شما اختصاص داده می شود که می توانید از طریق سامانه پلیس فتا یا تماس با بخش مربوطه، وضعیت پرونده خود را استعلام کنید.
  • در مراجع قضایی، پس از ثبت شکواییه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، یک شماره پرونده و کد ملی به شما داده می شود که از طریق سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی) می توانید تمامی مراحل، ابلاغیه ها و قرارهای صادر شده را مشاهده و پیگیری نمایید.
• روش های استعلام وضعیت پرونده:
  • سامانه ثنا: اصلی ترین ابزار برای پیگیری پرونده های قضایی است. با ثبت نام در سامانه ثنا، تمامی ابلاغیه های دادسرا و دادگاه به صورت الکترونیکی برای شما ارسال می شود.
  • تماس با دفاتر: در صورت عدم دسترسی به سامانه های آنلاین یا نیاز به توضیحات بیشتر، می توانید با دفاتر پلیس فتا یا دادسرای مربوطه تماس گرفته و با ارائه کد رهگیری یا شماره پرونده، از وضعیت شکایت خود مطلع شوید.
  • مراجعه حضوری: در برخی مراحل خاص (مثلاً برای ارائه توضیحات تکمیلی یا شرکت در جلسات)، ممکن است نیاز به مراجعه حضوری به مراجع قضایی باشد.

مدت زمان رسیدگی و سرانجام پرونده ها

لازم است در مورد مدت زمان رسیدگی به پرونده های کلاهبرداری اینترنتی، دیدگاهی واقع بینانه داشته باشید.

• توضیح واقع بینانه در مورد زمان بر بودن فرایند قانونی:
  • پرونده های کلاهبرداری اینترنتی به دلیل نیاز به تحقیقات فنی و پیچیدگی های مربوط به ردیابی تراکنش ها و شناسایی هویت های جعلی، معمولاً زمان بر هستند.
  • مدت زمان رسیدگی می تواند از چند ماه تا حتی بیش از یک سال متغیر باشد و به حجم کاری مراجع قضایی، پیچیدگی پرونده و میزان همکاری نهادهای مختلف بستگی دارد.
• احتمال بازگرداندن وجه، مجازات کلاهبردار، یا عدم شناسایی مجرم:
  • بازگرداندن وجه (رد مال): در صورت شناسایی کلاهبردار و اثبات جرم، دادگاه حکم به بازگرداندن وجه (رد مال) به شاکی را صادر می کند. این موضوع به توانایی مالی کلاهبردار و امکان توقیف اموال وی بستگی دارد.
  • مجازات کلاهبردار: کلاهبردار بر اساس قوانین موجود به حبس و جزای نقدی محکوم خواهد شد.
  • عدم شناسایی مجرم: متاسفانه، در برخی موارد، به دلیل استفاده کلاهبرداران از ابزارهای مخفی کننده هویت (مانند VPN و سرورهای خارج از کشور) و عدم پیگیری به موقع، ممکن است شناسایی مجرم دشوار یا ناممکن باشد.

مجازات کلاهبرداری اینترنتی در قانون ایران

قانون گذار ایرانی برای کلاهبرداری های اینترنتی مجازات های مشخصی تعیین کرده است تا از حقوق شهروندان در فضای مجازی محافظت شود.

• اشاره به مواد قانونی مرتبط:
  • ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری: این قانون، اصلی ترین ماده قانونی در زمینه کلاهبرداری است و کلاهبرداری های اینترنتی نیز در چارچوب آن تفسیر و مجازات می شوند.
  • قانون جرایم رایانه ای: این قانون به صورت خاص به جرایم ارتکابی در فضای رایانه ای و اطلاعاتی می پردازد و می تواند به عنوان مکمل قانون کلاهبرداری مورد استناد قرار گیرد.
• میزان مجازات (حبس، جزای نقدی، رد مال):
  • مجازات کلاهبرداری اینترنتی بسته به مبلغ کلاهبرداری و سابقه مجرم، می تواند شامل حبس از یک تا هفت سال، پرداخت جزای نقدی معادل مال برده شده و رد مال به صاحب آن باشد.
  • در صورت تشدید مجازات (مثلاً استفاده از عنوان یا لباس دولتی یا تبلیغ از طریق رسانه های گروهی)، مجازات می تواند سنگین تر شود.

چگونه از کلاهبرداری های اینترنتی پیشگیری کنیم؟

بهترین راه مقابله با کلاهبرداری، پیشگیری از آن است. با رعایت نکات زیر می توانید امنیت خود را در فضای مجازی افزایش دهید:

• بررسی اعتبار سایت ها (نماد اعتماد الکترونیکی، مجوزها):
  • همیشه پیش از خرید از یک وب سایت، وجود نماد اعتماد الکترونیکی (اینماد) را بررسی کنید و از طریق سایت enamad.ir اعتبار آن را استعلام بگیرید.
  • به دنبال سایر مجوزها و گواهی نامه های معتبر (مانند گواهینامه SSL برای امنیت اتصال HTTPS) باشید.
• عدم اعتماد به پیشنهادهای وسوسه انگیز و غیرواقعی:
  • هرگز به پیشنهادهای با سودهای کلان و غیرمنطقی (مانند سرمایه گذاری های با سود روزشمار بسیار بالا) یا هدایای باورنکردنی (مانند برنده شدن در قرعه کشی هایی که در آن شرکت نکرده اید) اعتماد نکنید.
  • کلاهبرداران معمولاً با ایجاد طمع در افراد، آنها را به دام می اندازند.
• استفاده فقط از درگاه های پرداخت امن و رسمی (شاپرک):
  • همیشه هنگام پرداخت آنلاین، از طریق درگاه های پرداخت رسمی و معتبر (مانند درگاه های متصل به شبکه شاپرک) اقدام کنید.
  • آدرس صفحه پرداخت باید با https شروع شده و دارای قفل سبز رنگ در کنار آدرس باشد. هرگز اطلاعات کارت بانکی خود را در صفحاتی که مشکوک به نظر می رسند، وارد نکنید.
• توجه به آدرس دقیق سایت (URL) و تشخیص سایت های فیشینگ:
  • قبل از وارد کردن اطلاعات حساس، آدرس URL سایت را با دقت بررسی کنید. کلاهبرداران معمولاً با تغییر جزئی در آدرس (مثلاً جایگزینی حرف i با l کوچک)، سایت های فیشینگ طراحی می کنند.
  • مثلاً به جای bankmellat.ir، از bankmellat.co یا bankmellat-ir.com استفاده می کنند.
• عدم کلیک بر لینک های مشکوک در ایمیل ها و پیامک ها:
  • لینک های ارسالی از سوی منابع ناشناس یا ایمیل های مشکوک را باز نکنید. این لینک ها ممکن است به صفحات فیشینگ یا حاوی بدافزار باشند.
  • بانک ها و نهادهای رسمی هرگز اطلاعات حساس شما را از طریق ایمیل یا پیامک درخواست نمی کنند.
• عدم به اشتراک گذاری اطلاعات شخصی و بانکی با افراد ناشناس:
  • هیچ گاه اطلاعات حساب بانکی، رمزهای عبور، کد ملی یا سایر اطلاعات شخصی و محرمانه خود را با افراد ناشناس، در شبکه های اجتماعی یا از طریق تلفن به اشتراک نگذارید.
• استفاده از آنتی ویروس و به روزرسانی نرم افزارها:
  • همیشه از یک نرم افزار آنتی ویروس معتبر استفاده کنید و آن را به روز نگه دارید.
  • سیستم عامل و تمامی نرم افزارهای خود (مرورگرها، اپلیکیشن ها) را به طور منظم به روزرسانی کنید تا از آخرین وصله های امنیتی بهره مند شوید.

سوالات متداول

در این بخش، به برخی از سوالات رایج و پرتکرار در خصوص شکایت از سایت کلاهبرداری پاسخ داده می شود.

آیا برای شکایت از سایت کلاهبرداری حتماً باید به پلیس فتا مراجعه کنم؟

بله، در اکثر موارد کلاهبرداری های اینترنتی و جرایم سایبری، مراجعه به پلیس فتا اولین و مهم ترین گام است. پلیس فتا مرجع تخصصی برای بررسی این نوع جرایم است و تحقیقات اولیه را انجام می دهد. حتی اگر پرونده در نهایت به دادسرا ارجاع شود، تحقیقات اولیه پلیس فتا پایه و اساس پیگیری قضایی خواهد بود. در مواردی که تخلفات محدود به نقض قوانین تجارت الکترونیک در کسب وکارهای دارای اینماد باشد، ممکن است ابتدا سامانه اینماد مسیر مناسب تری باشد، اما برای کلاهبرداری های جدی، پلیس فتا ضروری است.

مدارک لازم برای شکایت از کلاهبرداری اینترنتی چیست و چه مدت پس از کلاهبرداری فرصت دارم؟

مدارک لازم شامل اسکرین شات از مکالمات، فیش های واریزی، صورت حساب بانکی، لینک و اسکرین شات از سایت کلاهبرداری، اطلاعات شناسایی کلاهبردار و هرگونه رسید یا فاکتور مرتبط است. در مورد مدت زمان، قانون مهلت مشخصی برای ثبت شکایت از کلاهبرداری های اینترنتی تعیین نکرده است، اما توصیه اکید می شود که بلافاصله پس از آگاهی از کلاهبرداری اقدام کنید. هرچه زمان بیشتری بگذرد، ردیابی کلاهبردار و شواهد دشوارتر خواهد شد.

چقدر طول می کشد تا به شکایت من رسیدگی شود و آیا می توانم انتظار برگشت پولم را داشته باشم؟

مدت زمان رسیدگی به پرونده های کلاهبرداری اینترنتی متغیر است و به پیچیدگی پرونده و حجم کاری مراجع قضایی بستگی دارد، اما معمولاً از چند ماه تا یک سال یا بیشتر به طول می انجامد. در صورت شناسایی کلاهبردار و اثبات جرم، دادگاه حکم به رد مال صادر می کند و شما می توانید انتظار برگشت پول خود را داشته باشید. با این حال، موفقیت در این امر به توانایی مالی کلاهبردار و امکان توقیف اموال وی بستگی دارد و تضمینی برای بازگشت ۱۰۰% وجه وجود ندارد.

آیا می توانم از یک سایت یا فروشگاه اینستاگرامی/تلگرامی کلاهبردار شکایت کنم؟

بله، در صورت کلاهبرداری از طریق صفحات اینستاگرامی یا کانال های تلگرامی، می توانید از آنها شکایت کنید. این موارد نیز تحت پوشش جرایم سایبری قرار می گیرند و مرجع اصلی رسیدگی به آنها پلیس فتا است. تمامی اسکرین شات ها از مکالمات، اطلاعات پیج/کانال، واریزی ها و هرگونه سند مرتبط را جمع آوری کرده و به پلیس فتا مراجعه نمایید.

تفاوت اصلی شکایت به اینماد و پلیس فتا چیست و کدام یک برای من مناسب تر است؟

تفاوت اصلی در نوع جرم و صلاحیت رسیدگی است. اینماد برای رسیدگی به تخلفات کسب وکارهای آنلاین دارای نماد اعتماد الکترونیکی است (مثلاً تأخیر در ارسال، عدم تطابق کالا). اینماد یک مرجع قضایی نیست و به دنبال حل اختلاف از طریق میانجیگری است. پلیس فتا برای رسیدگی به کلاهبرداری ها و جرایم سایبری (مانند فیشینگ، هک، فروش کالای تقلبی) است. پلیس فتا تحقیقات تخصصی را انجام می دهد و پرونده را برای پیگیری قضایی به دادسرا ارجاع می دهد. اگر شما قربانی کلاهبرداری شده اید، پلیس فتا مرجع اصلی شماست. اگر از یک سایت دارای اینماد خرید کرده اید و با تخلفی جزئی مواجه شده اید، می توانید ابتدا به اینماد مراجعه کنید.

در صورتی که مبلغ کلاهبرداری بسیار کم باشد، آیا ارزش شکایت کردن دارد؟

بله، حتی اگر مبلغ کلاهبرداری کم باشد، ارزش شکایت کردن را دارد. از دیدگاه فردی، این حق شماست که مالتان بازگردانده شود. از دیدگاه اجتماعی، ثبت شکایت (حتی برای مبالغ کم) به مراجع قانونی کمک می کند تا الگوهای کلاهبرداری را شناسایی کرده و با مجرمان مقابله کنند. شکایت های خرد نیز در مجموع، به شناسایی باندهای بزرگ کلاهبرداری کمک می کند. همچنین، می توانید گزارش مردمی کلاهبرداری را در سامانه دادستانی کل کشور ثبت کنید که بیشتر جنبه آماری و پیشگیرانه دارد.

اگر کلاهبردار در خارج از ایران باشد، چگونه می توانم شکایت کنم؟

شکایت از کلاهبرداران خارجی پیچیده تر است اما غیرممکن نیست. شما همچنان باید شکایت خود را در پلیس فتا و مراجع قضایی ایران ثبت کنید. پلیس فتا می تواند از طریق همکاری های بین المللی با پلیس های سایبری سایر کشورها، اقدام به ردیابی و پیگیری کلاهبردار کند. با این حال، موفقیت در این پرونده ها به قوانین کشور خارجی، امکان همکاری پلیس های دو کشور و پیچیدگی های فنی مربوط به ردیابی بستگی دارد و ممکن است زمان بر باشد.

آیا می توانم همزمان از چند طریق شکایت کنم؟

بله، در برخی موارد می توانید همزمان از چند طریق اقدام کنید. به عنوان مثال، اگر از یک سایت دارای اینماد کلاهبرداری شده اید، می توانید همزمان به اینماد شکایت کنید (برای حل اختلاف و میانجیگری) و به پلیس فتا نیز مراجعه کنید (برای پیگیری قضایی جرم کلاهبرداری). اما لازم است که تمامی اقدامات خود را مستندسازی کرده و در هر مرجع به اقدامات دیگر خود اشاره کنید تا از موازی کاری یا تداخل جلوگیری شود. برای پیگیری های قضایی رسمی، مسیر پلیس فتا و دادسرا از اهمیت بالاتری برخوردار است.

با توجه به افزایش روزافزون کلاهبرداری های اینترنتی، آگاهی از نحوه شکایت از سایت کلاهبرداری و مسیرهای قانونی موجود، از اهمیت حیاتی برخوردار است. این راهنمای جامع تلاش کرد تا تمامی ابعاد این فرایند را از اقدامات فوری و جمع آوری مدارک تا معرفی مراجع قانونی همچون پلیس فتا، اینماد، دادسرای جرایم رایانه ای و سامانه گزارش مردمی دادستانی، به صورت دقیق و گام به گام تشریح کند. با رعایت اصول پیشگیری و هوشیاری در فضای مجازی، می توانیم محیطی امن تر برای خود و دیگران بسازیم. به یاد داشته باشید که اقدام به موقع، حفظ مدارک و در صورت لزوم، مشاوره با متخصصین حقوقی، کلید موفقیت در احقاق حقوق شما خواهد بود. همیشه در برابر تهدیدات سایبری هوشیار باشید و از اطلاعات و دارایی های دیجیتال خود محافظت کنید.