۱۰. موزه ملی باستان شناسی

موزه ملی ایران، بزرگترین و مهم ترین موزه باستان شناسی و تاریخی کشور در تهران است که گنجینه ای بی نظیر از آثار باستانی و فرهنگ و هنر ایران را به نمایش می گذارد. این مجموعه ارزشمند، که به عنوان موزه مادر در مدیریت موزه ای ایران شناخته می شود، شامل دو بخش اصلی موزه ایران باستان و موزه دوران اسلامی است و در خیابان سی تیر، بلوار امام خمینی واقع شده است.

موزه ملی ایران، با سابقه ای درخشان، نه تنها یک مرکز نمایش آثار کهن است، بلکه به عنوان یک نهاد تحقیقاتی و آموزشی نیز نقش محوری ایفا می کند. این موزه، پنجره ای به سوی تمدن های کهن و درخشان سرزمینمان است و هر بخش آن، داستانی از گذشته پر افتخار ایران را روایت می کند. از ابزارهای سنگی دوران پارینه سنگی تا دستاوردهای هنری و علمی دوران اسلامی، هر شیء در این موزه، گواهی بر خلاقیت، دانش و ذوق هنری ایرانیان در طول هزاران سال است.

تاریخچه موزه ملی ایران

ایده تاسیس یک موزه جامع و ملی در ایران، ریشه های عمیقی در تاریخ معاصر کشور دارد و به دوران مشروطیت بازمی گردد؛ جایی که صنیع الدوله برای اولین بار ضرورت وجود چنین نهادی را مطرح ساخت. هرچند این ایده در ابتدا به مرحله اجرا نرسید، اما در دوران حکومت احمدشاه قاجار، با تلاش های مرتضی خان ممتازالممالک، وزیر معارف وقت، نخستین موزه ملی ایران در یکی از اتاق های دارالفنون پایه گذاری شد.

این مجموعه کوچک از اشیاء باستانی، در سال ۱۳۰۴، همزمان با آغاز دوران پهلوی اول، به کاخ مسعودیه انتقال یافت. تحولات اساسی در روند تاسیس موزه ملی، از سال ۱۳۰۶ شمسی کلید خورد؛ زمانی که دولت ایران با جدیت بیشتری به سمت ساخت یک موزه و کتابخانه ملی حرکت کرد. در همین سال، امتیاز حفاری و کاوش های باستان شناسی از فرانسوی ها بازپس گرفته شد و تصمیم قاطع برای ایجاد موزه و کتابخانه ملی ایران اتخاذ گردید.

برای تحقق این هدف بزرگ، آندره گدار، مهندس و معمار برجسته فرانسوی، به ایران دعوت شد. او در سال ۱۳۰۸ به ایران آمد و با همکاری معماران ایرانی، حاج عباسعلی معمارباشی و مراد تبریزی، کار ساخت موزه را آغاز کرد. طراحی ساختمان موزه با الهام از معماری ساسانی و به ویژه طاق کسری صورت گرفت و پس از چند سال، این بنای باشکوه به عنوان نخستین موزه ملی در ایران افتتاح شد و ابتدا نام «موزه ایران باستان» را به خود گرفت.

در سال ۱۳۷۰، با درک اهمیت هنر و فلسفه اسلامی، طراحی و اجرای معماری داخلی بخش موزه دوران اسلامی آغاز شد. مسئولین تصمیم گرفتند که پلان این بخش نیز با الهام از طرح چلیپای دوران ساسانی، به ویژه کاخ ساسانی بیشاپور، شکل گیرد. این موزه در نهایت در سال ۱۳۷۵ افتتاح شد و نام کلی مجموعه به طور رسمی به «موزه ملی ایران» تغییر یافت. در همین سال، این موزه به عنوان یکی از آثار ملی ایران نیز به ثبت رسید که نشان از اهمیت و جایگاه ویژه آن در میراث فرهنگی کشور دارد.

موزه دوران اسلامی، پس از بازسازی و تکمیل تاسیسات، در تیرماه ۱۳۸۵ برای مدتی تعطیل شد و پس از ۹ سال، در سال ۱۳۹۴ مجدداً درهای خود را به روی بازدیدکنندگان گشود تا گنجینه های ارزشمند تمدن اسلامی را به نمایش بگذارد.

بخش های موزه ملی ایران

موزه ملی ایران، به دو بخش اصلی و مجزا تقسیم می شود که هر یک به دوره های خاصی از تاریخ و تمدن ایران می پردازند و گنجینه هایی بی نظیر را در خود جای داده اند. این دو بخش، در دو ساختمان مجزا قرار دارند که هر کدام دارای سه سالن نمایش آثار هستند و به این ترتیب، بازدیدکنندگان می توانند سفری کامل و جامع در دل تاریخ ایران داشته باشند.

موزه ایران باستان

ساختمان موزه ایران باستان، که در سال ۱۳۱۶ شمسی افتتاح شد، با الهام از طاق کسری طراحی شده و به دلیل آجرچینی های خاص و معماری منحصر به فردش شهرتی جهانی دارد. ورودی اصلی این موزه، یک طاق بزرگ و باشکوه است که در دو طرف آن، دو ساختمان دو طبقه قرار گرفته اند. این ساختمان ها برای مقاصد مختلفی از جمله کتابخانه، سالن های نمایشگاهی موقت و کنفرانس مورد استفاده قرار می گیرند. ورودی اصلی موزه با کتیبه ای مرمری که شعری از ملک الشعرای بهار بر آن نقش بسته، تزیین شده است و جلوه ای ویژه به آن می بخشد.

طبقه همکف این موزه به دوران تاریخی ایران اختصاص دارد و آثاری از اواخر هزاره چهارم قبل از میلاد تا پایان دوره ساسانی را به نمایش می گذارد. در این بخش، می توانید شاهد اشیایی باشید که از تمدن های بزرگ بین النهرین، ایلام، هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان به یادگار مانده اند. یکی از جالب ترین اشیای این بخش، قدیمی ترین انیمیشن جهان است که بر روی سفالی از شهر سوخته نقاشی شده و نمادی از ذوق و خلاقیت هنری مردمان باستان است.

طبقه اول موزه ایران باستان، به دوران پیش از تاریخ اختصاص دارد و قدیمی ترین آثار باستانی کشور را در خود جای داده است. بازدیدکنندگان می توانند در این بخش، ابزارهای سنگی مربوط به دوران پارینه سنگی، انواع سفال ها و پیکرک های گلی را مشاهده کنند که از مناطق مختلف باستان شناسی ایران کشف شده اند. این آثار، پنجره ای به سوی زندگی انسان های اولیه و جوامع پیش از تمدن های بزرگ هستند.

از جمله شاخص ترین آثار در این بخش، ابزارهای سنگی موستری ساخته شده توسط مردان نئاندرتال از غار یافته در استان لرستان است که قدمت آن ها به حدود ۳۰ تا ۳۵ هزار سال پیش بازمی گردد. همچنین، مجسمه هایی از انسان و حیوانات با قدمت ۹۰۰۰ ساله از تپه سراب در استان کرمانشاه، در کنار دیگر اشیای باستانی، روایتگر تاریخ دیرین این سرزمین هستند.

یکی از مهم ترین و جذاب ترین جاذبه های موزه ایران باستان، مرد نمکی است. این مومیایی طبیعی، یکی از شش مومیایی کشف شده در معدن نمک چهرآباد زنجان است که قدمتی حدود ۱۷۰۰ سال دارد و به دوران ساسانی بازمی گردد. مرد نمکی، با ریش و موی بلند و گوشواره ای از جنس طلا در گوش چپ، در زمستان سال ۱۳۷۲ توسط معدن کاران کشف شد و مطالعات بعدی نشان داد که او در سن ۱۷ سالگی و بر اثر سقوط ناگهانی در معدن نمک جان باخته است. نوع پوشش و زیورآلات او نشان می دهد که وی فردی عالی رتبه و دارای پایگاه اجتماعی بالا بوده است.

موزه دوران اسلامی گنجینه ای از هنر و تمدن اسلامی

موزه دوران اسلامی، که به موزه باستان شناسی و هنر اسلامی ایران نیز شهرت دارد، بخش مکمل موزه ملی ایران است و به طور خاص به نمایش آثار هنری و تاریخی دوره اسلامی ایران اختصاص یافته است. این ساختمان در سال ۱۳۷۴ شمسی افتتاح شد و با الهام از معماری ساسانی، به ویژه کاخ بیشاپور، به صورت چلیپایی هشت ضلعی و در سه طبقه طراحی و ساخته شده است. این معماری، نمایانگر زیبایی و شکوه هنر اسلامی و تلفیق آن با سنت های کهن ایرانی است.

طبقه همکف موزه دوران اسلامی، به سالن اجتماعات و نمایشگاه های موقت اختصاص دارد. این فضا فرصتی را فراهم می کند تا بازدیدکنندگان از نمایشگاه های دوره ای و ویژه ای که در طول سال برگزار می شوند، دیدن کنند و با جنبه های متنوعی از فرهنگ و تمدن اسلامی آشنا شوند.

در طبقه اول موزه، تالارهای متعددی قرار دارند که هر یک به دوره های خاصی از تاریخ هنر ایران پس از اسلام می پردازند. این تالارها شامل تالار قرآن، تیموری، صفویه، افشار، زند و قاجار هستند. در این تالارها، مجموعه ای بی نظیر از سفال ها، منسوجات، متون خطی، تصاویر، اسطرلاب ها و خوشنویسی های خشتی به نمایش گذاشته شده اند که تحولات هنری و صنایع دستی ایران در طول ۱۴۰۰ سال گذشته را به خوبی نشان می دهند. بازدید از این تالارها، سفری جذاب در تاریخ هنر اسلامی ایران است.

تالار قرآن، که در زیر گنبد مرکزی موزه قرار گرفته، یکی از برجسته ترین بخش های این طبقه است. در این تالار، قرآن های نفیسی به نمایش درآمده اند که بر روی پوست آهو و با خط کوفی نگاشته شده اند. این قرآن ها از ارزش تاریخی و هنری بالایی برخوردارند و نمایش آن ها، امکان آشنایی نزدیک با هنر خطاطی و نگارش قرآن در دوره های مختلف اسلامی را فراهم می کند.

طبقه دوم موزه دوران اسلامی، شامل تالارهای مربوط به دوره های صدر اسلام، سلجوقی و ایلخانی است. در این بخش، آثار برجسته ای از جمله ظروف زرین فام، نسخه های خطی ارزشمند مانند پنج گنج نظامی و آجرکاری های هنری به چشم می خورند. این آثار نه تنها نشان دهنده هنر و فرهنگ غنی این دوره ها هستند، بلکه به بازدیدکنندگان امکان می دهند تا با سبک ها و تکنیک های مختلف هنری آن دوران آشنا شوند و عمق هنر ایرانی-اسلامی را درک کنند.

آثار برجسته موزه ملی ایران

موزه ملی ایران، خانه گنجینه هایی بی بدیل است که هر یک نمادی از تاریخ و تمدن غنی این سرزمین هستند. این آثار، نه تنها از نظر باستان شناسی و تاریخی ارزشمندند، بلکه از بعد هنری نیز شاهکارهایی محسوب می شوند که نبوغ و خلاقیت ایرانیان را در طول اعصار به نمایش می گذارند.

نام اثر	دوره تاریخی	توضیحات
انیمیشن شهر سوخته	دوره پیش از تاریخ (حدود ۵۰۰۰ سال پیش)	قدیمی ترین انیمیشن جهان، نقش بسته بر روی یک جام سفالی از شهر سوخته در سیستان و بلوچستان. این اثر، بزغاله کوهی را در حال جهش به سمت درخت نشان می دهد.
مرد نمکی	دوران ساسانی (حدود ۱۷۰۰ سال پیش)	مومیایی طبیعی کشف شده از معدن نمک چهرآباد زنجان، با جزئیات لباس و چهره ای حفظ شده. این اثر نمادی از زندگی مردم در دوران ساسانی است.
تندیس داریوش بزرگ	دوره هخامنشی (حدود ۵۰۰ سال پیش از میلاد)	تندیس نیمه کاره ای از داریوش اول، کشف شده در شوش. این تندیس که در مصر ساخته شده بود، نشانه ای از عظمت و گستردگی قلمرو هخامنشیان است.
جام زرین مارلیک	دوره باستان (هزاره اول پیش از میلاد)	جامی از جنس طلا با ارتفاع ۱۸ سانتی متر، کشف شده در تپه مارلیک گیلان. این جام با نقش برجسته درخت زندگی و دو گاو بال دار، نمادی از قوم آمارد و هنر فلزکاری باستانی ایران است.
ابزارهای سنگی پارینه سنگی	دوران پارینه سنگی (هزاران سال پیش)	قدیمی ترین ابزارهای سنگی کشف شده از محوطه هایی مانند کشفرود، دربند و گنج پر، که نشان دهنده حضور انسان های اولیه در فلات ایران است.
ظروف زرین فام	دوران سلجوقی و ایلخانی	نمونه های برجسته ای از سفالگری اسلامی با تکنیک زرین فام، که درخششی فلزی و نقوش ظریف دارند و اوج هنر سرامیک در این دوره ها را نشان می دهند.
نسخه های خطی قرآن	دوره های مختلف اسلامی	قرآن های نفیس با خط کوفی و تزیینات زیبا بر روی پوست آهو، که هنر خوشنویسی و نگارش قرآن در دوران اسلامی را به نمایش می گذارند.

اینها تنها بخشی از گنجینه های بی شماری هستند که در موزه ملی ایران نگهداری می شوند. هر یک از این آثار، نه تنها یک شیء تاریخی، بلکه یک سند زنده از تاریخ، هنر و تمدن شکوهمند ایران است که بازدید از آن ها، تجربه ای فراموش نشدنی را برای هر علاقه مند به تاریخ و هنر فراهم می آورد.

اطلاعات

برای برنامه ریزی یک بازدید دلپذیر و بی دغدغه از موزه ملی ایران، آگاهی از اطلاعات ضروری مانند ساعات فعالیت، نحوه رزرو و موقعیت مکانی بسیار حائز اهمیت است. این اطلاعات به شما کمک می کند تا زمان خود را به بهترین شکل مدیریت کرده و از تجربه بازدید خود نهایت بهره را ببرید.

ساعات فعالیت

موزه ملی ایران معمولاً در تمامی روزهای هفته، به جز روزهای تعطیل رسمی و برخی مناسبت های خاص، پذیرای بازدیدکنندگان است. ساعت کاری موزه از ۹ صبح تا ۷ عصر است. با این حال، همیشه توصیه می شود پیش از برنامه ریزی برای بازدید، با تماس با شماره تلفن موزه یا مراجعه به وب سایت رسمی آن، از آخرین تغییرات احتمالی در ساعات فعالیت اطمینان حاصل کنید. این موضوع به ویژه در ایام خاص یا تعطیلات نوروزی اهمیت بیشتری پیدا می کند.

Booking

در حال حاضر، برای بازدید از موزه ملی ایران نیاز به رزرو قبلی الزامی نیست و می توانید با تهیه بلیط در محل، وارد موزه شوید. با این حال، برخی از وب سایت های گردشگری و آژانس ها امکان رزرو آنلاین بلیط را برای سهولت بیشتر فراهم کرده اند. برای اطلاع از جزئیات بیشتر و بررسی امکان رزرو آنلاین، می توانید به وب سایت رسمی موزه به آدرس irannationalmuseum.ir/en/ مراجعه کنید یا از طریق شماره تلفن های موجود در سایت، با بخش مربوطه تماس بگیرید. رزرو قبلی می تواند به ویژه در ایام پربازدید، در صرفه جویی زمان به شما کمک کند.

آدرس موزه ملی ایران: تهران، خیابان سی تیر، بلوار امام خمینی.
شماره تماس: ۰۲۱۶۶۷۰۲۰۶۱
ایمیل: info@irannationalmuseum.ir

مکان های مشابه

تهران، پایتخت تاریخی ایران، علاوه بر موزه ملی ایران، مجموعه ای غنی از موزه ها، کاخ ها و خانه های تاریخی را در خود جای داده است که هر یک به نوبه خود، روایتگر بخش های مهمی از تاریخ و فرهنگ این سرزمین هستند. بازدید از این مکان ها، مکمل تجربه شما از موزه ملی خواهد بود و دید جامع تری از میراث فرهنگی ایران ارائه می دهد.

خانه موزه مقدم

خانه موزه مقدم، یکی از زیباترین و ارزشمندترین خانه های تاریخی تهران است که به اواخر دوره قاجار تعلق دارد. این عمارت باشکوه، زمانی محل زندگی پروفسور محسن مقدم، از پیشگامان باستان شناسی ایران و مجموعه دار بزرگ، بوده است. او و همسرش، در طول سالیان متمادی، اشیاء و آثار هنری بی نظیری را از نقاط مختلف ایران و جهان جمع آوری کرده اند که اکنون در این خانه موزه به نمایش گذاشته شده اند. این خانه با معماری خاص، باغ های زیبا و تزئینات منحصر به فرد، گویی قطعه ای از بهشت را در دل شهر به تصویر می کشد و بازدید از آن، تجربه ای آرامش بخش و دلپذیر است.

کاخ گلستان

کاخ گلستان، مجموعه ای سلطنتی و یکی از شاهکارهای معماری و هنر ایران است که در مرکز تهران واقع شده است. این کاخ، اقامتگاه تاریخی سلسله قاجار و یکی از قدیمی ترین بناهای تاریخی تهران محسوب می شود. کاخ گلستان با تالارهای آینه کاری شده، باغ های سرسبز، و موزه های متعدد که هر یک به نمایش آثار هنری و اشیاء سلطنتی می پردازند، از جمله مهم ترین جاذبه های گردشگری تهران است. این مجموعه در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است و نمادی از دوران گذار ایران از سنت به مدرنیته در دوره قاجار است.

مجموعه کاخ نیاوران

مجموعه کاخ نیاوران، در شمال تهران و در زمینی وسیع به مساحت یازده هکتار قرار گرفته است. این مجموعه که از دوران قاجار آغاز شده و در دوران پهلوی به تکامل رسیده است، شامل چندین کاخ و موزه از جمله کاخ نیاوران، کوشک احمدشاهی، صاحبقرانیه و موزه جهان نما می شود. کاخ نیاوران، آخرین اقامتگاه محمدرضا شاه پهلوی و خانواده اش بود و اکنون به موزه ای تبدیل شده که سبک زندگی، مبلمان و آثار هنری مربوط به آن دوران را به نمایش می گذارد. فضای سبز دلنشین و معماری مدرن و سنتی این مجموعه، آن را به مکانی جذاب برای بازدید تبدیل کرده است.

بازدید از این مکان های تاریخی، به همراه موزه ملی ایران، به شما فرصت می دهد تا با ابعاد مختلف تاریخ و هنر ایران، از دوران باستان تا دوره معاصر، آشنا شوید و از غنای میراث فرهنگی این سرزمین پهناور لذت ببرید.

سوالات متداول

موزه ملی ایران کجاست؟

موزه ملی ایران در شهر تهران، خیابان سی تیر، بلوار امام خمینی واقع شده است. این موقعیت مرکزی دسترسی به آن را از نقاط مختلف شهر آسان می کند و در قلب منطقه ای تاریخی قرار دارد.

قیمت بلیط موزه ملی ایران چقدر است؟

قیمت بلیط موزه ملی ایران برای بازدیدکنندگان داخلی ۱۰ هزار تومان و برای بازدیدکنندگان خارجی ۱۰۰ هزار تومان است. این تعرفه برای دسترسی به هر دو بخش موزه ایران باستان و موزه دوران اسلامی اعمال می شود.

بازدید از موزه ملی ایران چقدر طول می کشد؟

مدت زمان لازم برای بازدید کامل از موزه ملی ایران بسته به علاقه و دقت بازدیدکننده متفاوت است. به طور میانگین، برای دیدن هر دو بخش موزه ایران باستان و موزه دوران اسلامی، حداقل ۲ تا ۳ ساعت زمان نیاز خواهید داشت تا بتوانید از تمامی آثار و توضیحات آن لذت ببرید.

نزدیکترین ایستگاه مترو به موزه ملی ایران کدام است؟

نزدیکترین ایستگاه مترو به موزه ملی ایران، ایستگاه مترو امام خمینی است. این ایستگاه در خطوط ۱ و ۲ مترو تهران قرار دارد و با پیاده روی کوتاهی می توانید به موزه دسترسی پیدا کنید.

آیا موزه ملی باستان شناسی همان موزه ایران باستان است؟

بله، موزه ایران باستان در واقع یکی از دو ساختمان اصلی موزه ملی ایران است که به آثار باستان شناسی پیش از اسلام اختصاص دارد. گاهی اوقات این نام ها به جای یکدیگر استفاده می شوند، اما موزه ملی ایران شامل هر دو بخش باستان شناسی پیش از اسلام و هنر و تمدن اسلامی است.