قلعه کومبه الگار با دومین دیوار بلند جهان

در میان دژهای باستانی و سازه های دفاعی جهان، قلعه کومبالگار (Kumbhalgarh Fort) در ایالت راجستان هند، جایگاهی بی بدیل دارد. این قلعه که به سبب دیوار عظیم پیرامون خود به دیوار بزرگ هند شهره است، پس از دیوار بزرگ چین، به عنوان دومین دیوار بلند جهان شناخته می شود. دیوار کومبالگار نه تنها نمادی از نبوغ مهندسی دفاعی در دوران باستان است، بلکه با طولانی ترین حصار پیوسته خود، تاریخ، فرهنگ و معماری غنی منطقه راجستان را به نمایش می گذارد.

این شاهکار معماری که در قلب کوهستان های آراوالی قرار گرفته، قرن ها پناهگاه و مرکز قدرت فرمانروایان سلسله مِوار بوده است. پیچیدگی های ساختاری و موقعیت استراتژیک آن، کومبالگار را به قلعه ای تقریباً غیرقابل نفوذ تبدیل کرده بود. اهمیت تاریخی این دژ، فراتر از ابعاد فیزیکی آن است و به عنوان زادگاه ماهارانا پراتاپ، قهرمان اسطوره ای راجپوت، نیز از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

۱. قلعه کومبالگار: دژ تاریخی راجستان

قلعه کومبالگار، بیش از آنکه صرفاً یک بنای دفاعی باشد، نمادی از پایداری، هوش معماری و شکوه تاریخی راجستان است. این دژ مستحکم، داستان های قرن ها مقاومت و فرمانروایی را در خود نهفته دارد و هر گوشه آن یادآور دوران طلایی راجپوت ها است.

۱.۱. موقعیت جغرافیایی و چشم انداز

قلعه کومبالگار در منطقه راجساماند (Rajsamand) ایالت راجستان هند، بر فراز تپه ای بلند در رشته کوه آراوالی واقع شده است. این موقعیت استراتژیک در ارتفاع ۱۱۰۰ متری از سطح دریا، دیدی بی نظیر به دشت ها و بیابان های اطراف فراهم می کند که از نظر نظامی ارزش حیاتی داشته است. اطراف قلعه توسط جنگل های انبوه و چشم اندازهای طبیعی خیره کننده احاطه شده است که نه تنها به زیبایی آن می افزاید، بلکه در گذشته به عنوان یک سد طبیعی در برابر مهاجمان عمل می کرد. این ترکیب از زیبایی های طبیعی و استحکامات دست ساز، فضایی منحصربه فرد را برای این میراث جهانی یونسکو خلق کرده است.

۱.۲. بنیانگذار و تاریخچه ساخت

بنیان گذاری قلعه کومبالگار به قرن پانزدهم میلادی بازمی گردد. ساخت این دژ عظیم توسط راجا کومبا (Rana Kumbha)، فرمانروای برجسته سلسله مِوار (Mewar Dynasty) آغاز شد. راجا کومبا، یکی از بزرگترین جنگاوران و معماران عصر خود، بیش از ۳۲ قلعه از مجموع ۸۴ قلعه منطقه راجستان را در زمان حکومتش بنا نهاد و کومبالگار را به عنوان مهم ترین و باشکوه ترین آنها می شناخت. ساخت این قلعه، فرایندی طولانی و پیچیده بود که حدود یک قرن به طول انجامید و گواه بر اراده و نبوغ مهندسی آن دوران است. افسانه ها حاکی از آنند که تلاش های اولیه برای ساخت دیوار با شکست مواجه می شد تا اینکه یک مشاور روحانی به شاه توصیه کرد که تنها با فداکاری یک فرد داوطلب، ساخت و ساز موفق خواهد شد. این فداکاری منجر به بنای زیارتگاهی در نزدیکی دروازه اصلی قلعه شد و ساخت این بنای عظیم را ممکن ساخت.

۱.۳. اهمیت تاریخی و پناهگاه فرمانروایان

قلعه کومبالگار در طول تاریخ خود، نقش حیاتی در حفظ استقلال و امنیت سلسله مِوار ایفا کرده است. به دلیل استحکامات بی نظیر و موقعیت کوهستانی آن، این قلعه به عنوان یک پناهگاه امن برای فرمانروایان مِوار در زمان های خطر و حملات خارجی عمل می کرد. از مهم ترین وقایع تاریخی مرتبط با این قلعه، تولد ماهارانا پراتاپ (Maharana Pratap) در سال ۱۵۴۰ میلادی است. ماهارانا پراتاپ، که یکی از بزرگترین قهرمانان راجپوت به شمار می رود، در دوران سخت مبارزه با امپراتوری گورکانیان، از همین قلعه به عنوان پایگاهی برای مقاومت و سازماندهی نیروهایش استفاده کرد. تاریخ نشان می دهد که کومبالگار، به جز یک مورد خاص، هرگز به طور کامل فتح نشد و همین امر به اعتبار آن به عنوان یک دژ نفوذناپذیر می افزاید. تنها تصرف این قلعه، طبق روایات، نه با زور نظامی، بلکه با خیانت و مسموم کردن منبع آب آن توسط دشمن صورت گرفت.

۲. دیوار بزرگ کومبالگار: شگفتی معماری و جایگاه جهانی

دیوار پیرامونی قلعه کومبالگار، به خودی خود یک شاهکار معماری است که از نظر وسعت و پیچیدگی، فراتر از یک حصار دفاعی ساده است. این دیوار که با نام «دیوار بزرگ هند» شناخته می شود، بازتابی از قدرت، عظمت و پیشرفت های مهندسی در دوران ساخت خود است.

۲.۱. ابعاد و ویژگی های حیرت انگیز

دیوار بزرگ کومبالگار بیش از ۳۶ کیلومتر طول دارد و به طور پیوسته، قلعه وسیع کومبالگار را احاطه کرده است. این ویژگی آن را به یکی از طولانی ترین دیوارهای پیوسته در جهان تبدیل کرده که یک مجموعه واحد را در بر گرفته است. عرض این دیوار در بخش های مختلف بین ۴ تا ۷ متر متغیر است، که در برخی نقاط آنقدر پهن می شود که گفته می شود هشت اسب می توانستند هم زمان و پهلو به پهلو بر روی آن حرکت کنند. ارتفاع دیوار نیز بسته به پستی و بلندی زمین متفاوت است و در بعضی نقاط به ۱۵ متر نیز می رسد. این ابعاد عظیم، همراه با مهندسی دقیق و استفاده از مصالح بومی مانند سنگ، این دیوار را در برابر حملات بی شمار مقاومت ناپذیر کرده بود. طراحی آن به گونه ای بود که نه تنها یک مانع فیزیکی ایجاد کند، بلکه به مدافعان قلعه نیز امکان دیدبانی وسیع و دفاع مؤثر را بدهد.

۲.۲. ساختار دفاعی و جزئیات معماری

ساختار دفاعی دیوار کومبالگار بسیار پیچیده و هوشمندانه طراحی شده است. این دیوار دارای هفت دروازه بزرگ و مستحکم است که هر کدام به دقت برای محافظت از نقاط ورودی قلعه ساخته شده اند. علاوه بر این، برج و باروهای متعددی در طول دیوار قرار گرفته اند که تعداد آنها به بیش از ۳۶۰ برج دیدبانی و استحکامات کوچک و بزرگ می رسد. این برج ها به مدافعان اجازه می دادند تا دیدی پانورامیک بر تمام مناطق اطراف داشته باشند و هرگونه حرکت دشمن را از دور تشخیص دهند. مصالح اصلی به کار رفته در ساخت این دیوار، سنگ های عظیم تراش خورده و ملات است که از معادن محلی تهیه شده اند. تکنیک های ساخت، نشان دهنده دانش عمیق معماران و مهندسان آن زمان در زمینه پایداری سازه ها و اصول دفاعی است. دیوارهای دوجداره، مسیرهای مخفی و سیستم های جمع آوری آب باران از دیگر جزئیات معماری این دژ هستند که پیچیدگی و خودکفایی آن را نشان می دهند.

۲.۳. جایگاه دومین دیوار بلند جهان: تبیین و مقایسه

عنوان دومین دیوار بلند جهان برای دیوار کومبالگار، عنوانی است که به طور گسترده در منابع گردشگری و فرهنگی برای این سازه استفاده می شود و به دلیل ویژگی های منحصربه فرد آن مورد پذیرش قرار گرفته است. با این حال، لازم است به تفاوت در معیارهای بلندی یا طولانی بودن و همچنین وجود سازه های دفاعی دیگر اشاره شود.

درحالی که دیوار بزرگ چین با طولی چندین هزار کیلومتری، بی رقیب در جایگاه نخست قرار دارد، جایگاه دوم اغلب محل بحث میان سازه های مختلف است. دیوار کومبالگار به دلیل طول پیوسته و مداوم خود که یک قلعه را به طور کامل احاطه کرده، به عنوان «دومین دیوار طولانی جهان» در میان دیوارهای دفاعی که بخشی از یک مجموعه قلعه هستند، شناخته می شود.

از جمله سازه هایی که گاهی برای این جایگاه مطرح می شوند، می توان به «دیوار بزرگ گرگان» یا «دیوار سرخ» در ایران اشاره کرد. این دیوار که در متون قدیمی با نام های «مار سرخ» و «دربند صول» نیز شناخته می شود، از دریای مازندران آغاز شده و تا کوه های گلیداغ در شمال شرق کلاله ادامه می یافته است. طول تقریبی دیوار گرگان حدود ۲۰۰ کیلومتر برآورد شده و قدمت آن به دوره ساسانیان (سده ۵ یا ۶ میلادی) بازمی گردد. این دیوار نیز به منظور مقابله با هجوم اقوام شمالی، به ویژه هپتالی ها، ساخته شده بود و از نظر مهندسی و ابعاد (با ۱۰ متر پهنا و ۶ تا ۸ متر ارتفاع، و بیش از ۴۰ قلعه در طول مسیر) یک شاهکار محسوب می شود و حتی از بسیاری از بخش های دیوار چین قدیمی تر است.

تفاوت کلیدی میان دیوار کومبالگار و دیوار گرگان در تعریف کاربری و پیوستگی آن ها است. دیوار گرگان یک خط دفاعی طولی بوده که برای بستن یک گذرگاه وسیع و جلوگیری از نفوذ مهاجمان به داخل فلات ایران طراحی شده بود. در حال حاضر، بیشتر بخش های آن در زیر خاک مدفون است و پیوستگی آن به طور کامل حفظ نشده است. در مقابل، دیوار کومبالگار، حصاری است که به طور پیوسته و بی وقفه یک قلعه عظیم و محوطه داخلی آن را در بر گرفته است. این تعریف از پیوستگی و احاطه کنندگی یک سازه واحد است که اغلب باعث می شود کومبالگار به عنوان دومین دیوار بلند جهان (پس از چین) در نظر گرفته شود. همچنین، از جنبه های گردشگری و شهرت جهانی، دیوار بزرگ هند عنوانی است که به طور رایج به دیوار کومبالگار اطلاق می گردد و همین نام گذاری خود نشان از جایگاه برجسته آن در میان سازه های دفاعی جهان دارد.

۳. گشت و گذار در دل قلعه کومبالگار: جاذبه ها و دیدنی ها

بازدید از قلعه کومبالگار تجربه ای فراتر از تماشای یک دژ دفاعی است؛ این سفری است به قلب تاریخ و فرهنگ غنی راجستان. درون دیوارهای عظیم این قلعه، دنیایی از جاذبه های معماری، مذهبی و تاریخی نهفته است که هر بازدیدکننده را مجذوب خود می کند.

۳.۱. نیایشگاه ها و معابد بی شمار

قلعه کومبالگار میزبان بیش از ۳۶۰ نیایشگاه باستانی است که شامل معابد هندو و جین می شود. این تعداد چشمگیر از مراکز مذهبی، نشان دهنده اهمیت فرهنگی و اعتقادی این قلعه در دوران خود بوده است. هر یک از این معابد دارای سبک های معماری منحصربه فرد و تزئینات دقیق هستند که هنر و مذهب را در هم آمیخته اند. از جمله مهم ترین آنها می توان به معبد گانش (Ganesh Temple) در نزدیکی دروازه اصلی و معبد نیلکانث ماهاسو (Neelkanth Mahadev Temple) اشاره کرد که به شیوا اختصاص دارد و از بزرگترین معابد درون قلعه است. تنوع معماری در این نیایشگاه ها، از سبک های رایج راجپوت گرفته تا تأثیرات جین، به غنای فرهنگی این مجموعه می افزاید و فرصتی بی نظیر برای علاقه مندان به تاریخ هنر و معماری فراهم می کند.

۳.۲. بدل محل (Badal Mahal) یا قصر ابرها

در بلندترین نقطه قلعه کومبالگار، قصری باشکوه و رؤیایی به نام «بدل محل» (Badal Mahal) به معنای قصر ابرها قرار دارد. این قصر که به دلیل موقعیت مرتفع خود و طراحی داخلی و خارجی منحصربه فرد، حس قدم زدن در میان ابرها را القا می کند، یکی از پربازدیدترین بخش های قلعه است. دیوارها و سقف های این قصر با طرح های آبی رنگ و نقاشی های ظریف تزئین شده اند که شباهتی به آسمان و ابرها دارند. از بالکن های بدل محل، می توان منظره ای خیره کننده و پانورامیک از دشت های وسیع، کوهستان های آراوالی و حتی تپه های شنی بیابان تار (Thar Desert) در دوردست را تماشا کرد. این چشم انداز وسیع، نه تنها زیبایی بصری دارد، بلکه در گذشته برای دیدبانی و محافظت از قلعه نیز اهمیت استراتژیک بالایی داشته است.

۳.۳. سایر بخش های مهم قلعه

علاوه بر نیایشگاه ها و بدل محل، قلعه کومبالگار دارای بخش های مهم دیگری نیز هست که هر یک داستان های خاص خود را روایت می کنند و ارزش بازدید بالایی دارند. از جمله این بخش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاخ ها و اقامتگاه های سلطنتی: مجموعه ای از کاخ ها که محل زندگی و کار فرمانروایان مِوار و خانواده هایشان بوده و نمونه هایی از معماری داخلی راجپوت را به نمایش می گذارند.
• آب انبارها و سیستم های مدیریت آب: قلعه دارای سیستم پیچیده ای از آب انبارها و شبکه های جمع آوری آب باران است که برای تأمین آب شرب و کشاورزی قلعه در دوران محاصره استفاده می شده و نشان دهنده هوش مهندسی آن زمان در مواجهه با کمبود آب است.
• ساختارهای مسکونی و نظامی: بقایای خانه های سربازان، اسطبل ها، انبارها و سایر تأسیسات نظامی که زندگی روزمره در قلعه را به تصویر می کشند.
• باغ های داخلی: در برخی نقاط قلعه، باغ های کوچکی طراحی شده اند که با توجه به شرایط آب و هوایی، زیبایی خاصی به مجموعه می بخشند.

این مجموعه وسیع و متنوع، کومبالگار را به یک مقصد جامع برای دوستداران تاریخ، معماری، فرهنگ و طبیعت تبدیل کرده است.

۴. افسانه ها و حکایات ناگفته

تاریخ قلعه کومبالگار در هم تنیده با افسانه ها و داستان هایی است که ریشه در فرهنگ و باورهای محلی دارند. این حکایات نه تنها به جذابیت قلعه می افزایند، بلکه ابعاد انسانی و عمیق تری به تاریخ آن می بخشند.

۴.۱. افسانه قربانی شدن در ساخت

یکی از مشهورترین افسانه های مرتبط با قلعه کومبالگار، داستان قربانی شدن انسانی در مراحل اولیه ساخت آن است. روایت می شود که راجا کومبا در آغاز ساخت دیوار با مشکلات متعددی مواجه شد و هر بار بخش های ساخته شده فرو می ریخت. مشاوران و حکیمان به او گفتند که تنها راه حل، فداکاری داوطلبانه یک فرد معصوم است. طبق این افسانه، فردی به نام «بهلی بابا» (Bheli Baba) داوطلب این فداکاری شد و جان خود را برای تکمیل این پروژه عظیم نثار کرد. گفته می شود که زیارتگاهی در نزدیکی دروازه اصلی قلعه، در محل دفن او، بنا شده است. این افسانه، عمق باورهای مذهبی و اهمیت بالای ساخت این دژ را در آن دوران نشان می دهد و به قلعه جنبه ای معنوی می بخشد.

۴.۲. نورافشانی ماهارانا کومبا برای کشاورزان

حکایتی دیگر از ماهارانا کومبا، بنیانگذار قلعه، به داستان نورافشانی های شبانه او مربوط می شود. گفته می شود که راجا کومبا دستور داده بود چراغ های بسیار بزرگی در بالای قلعه روشن نگه داشته شوند تا در طول شب، کشاورزان منطقه بتوانند با استفاده از نور آنها، به فعالیت های کشاورزی خود ادامه دهند. این چراغ ها، طبق افسانه ها، ۵۰ کیلوگرم روغن و ۱۰۰ کیلوگرم پنبه در هر شب مصرف می کردند تا نور کافی را برای چندین کیلومتر در اطراف فراهم آورند. این روایت، نه تنها به سخاوت و دوراندیشی ماهارانا کومبا اشاره دارد، بلکه نشان دهنده اهمیت کشاورزی و توجه حاکمان به رفاه مردم در آن دوران بوده است.

۴.۳. تنها تصرف قلعه

قلعه کومبالگار به دلیل استحکامات بی نظیر خود، در طول تاریخ طولانی اش تقریباً غیرقابل تسخیر باقی ماند. تنها یک بار، در سال ۱۵۷۶ میلادی، این قلعه توسط نیروهای امپراتور اکبر، حاکم گورکانیان، سقوط کرد. این سقوط نه از طریق یک حمله نظامی مستقیم و قاطع، بلکه بر اثر یک خیانت داخلی محقق شد. روایت ها حاکی از آن است که نیروهای مغول توانستند با رشوه دادن به یکی از فرماندهان داخلی قلعه، منبع آب اصلی قلعه را مسموم کنند. این اقدام باعث شد که مدافعان قلعه، که با کمبود آب سالم و بیماری مواجه شدند، دیگر نتوانند مقاومت کنند و قلعه سرانجام به تصرف دشمن درآمد. این اتفاق، نشان دهنده نهایت استراتژی دفاعی و نفوذناپذیری قلعه کومبالگار است که حتی بزرگترین ارتش های آن زمان نیز تنها با فریب و خیانت قادر به تسخیر آن بودند.

۵. برنامه ریزی برای بازدید: راهنمای کامل

برای تجربه کامل شکوه و عظمت قلعه کومبالگار و دیوار عظیم آن، برنامه ریزی دقیق سفر ضروری است. این راهنما، اطلاعات کاربردی برای یک بازدید فراموش نشدنی از این مقصد تاریخی را ارائه می دهد.

۵.۱. ساعات و بهترین زمان بازدید

قلعه کومبالگار معمولاً هر روز از ساعت ۹ صبح تا ۵ بعد از ظهر برای بازدید عموم باز است. با این حال، ساعات دقیق ممکن است بر اساس فصول یا تعطیلات تغییر کند، بنابراین توصیه می شود قبل از سفر، اطلاعات به روز را از وب سایت های رسمی یا منابع معتبر محلی بررسی کنید. بهترین زمان برای بازدید از قلعه کومبالگار، ماه های اکتبر تا مارس (اوایل پاییز تا اوایل بهار) است. در این ماه ها، آب و هوا خنک تر و دلپذیرتر است و دمای هوا برای پیاده روی و گشت و گذار در محوطه وسیع قلعه ایده آل است. بازدید در فصول گرم سال (آوریل تا سپتامبر) به دلیل دمای بالای هوا و رطوبت زیاد، توصیه نمی شود، زیرا می تواند تجربه بازدید را ناخوشایند کند.

۵.۲. نمایش نور و صدا (Light and Sound Show)

یکی از جذاب ترین تجربیات در قلعه کومبالگار، نمایش نور و صدا است که هر شب پس از غروب خورشید برگزار می شود. این نمایش، تاریخ پر فراز و نشیب قلعه، افسانه های محلی و دلاوری های فرمانروایان مِوار را از طریق نورپردازی های هنرمندانه و روایات صوتی بازگو می کند. شرکت در این نمایش، فرصتی بی نظیر برای درک عمیق تر اهمیت تاریخی قلعه و تجربه فضایی جادویی در شب است. نمایش معمولاً به زبان انگلیسی و هندی برگزار می شود و حدود ۴۵ دقیقه تا ۱ ساعت به طول می انجامد. تماشای این شاهکار دفاعی که در تاریکی شب با نورهای رنگارنگ روشن می شود و داستان هایش را روایت می کند، تجربه ای واقعاً به یادماندنی است.

۵.۳. دسترسی و حمل و نقل

نزدیک ترین شهر بزرگ به قلعه کومبالگار، شهر تاریخی و زیبای اودیپور (Udaipur) است که به شهر دریاچه ها معروف است. اودیپور دارای فرودگاهی است (فرودگاه ماهارانا پراتاپ) که پروازهای داخلی را از شهرهای اصلی هند مانند دهلی، بمبئی و جیپور پذیرا است. پس از رسیدن به اودیپور، می توانید با کرایه خودرو یا تاکسی به سمت قلعه کومبالگار حرکت کنید. مسیر زمینی از اودیپور به کومبالگار حدود ۱.۵ تا ۲ ساعت طول می کشد و مناظر طبیعی زیبایی در طول راه وجود دارد. همچنین، گزینه های اتوبوس و قطار تا شهرهای نزدیک نیز موجود است، اما برای راحتی و دسترسی مستقیم به قلعه، کرایه خودرو بهترین گزینه محسوب می شود.

۵.۴. نکات و توصیه های مهم

برای به حداکثر رساندن لذت و بهره وری از بازدید خود، رعایت نکات زیر توصیه می شود:

• مدت زمان بازدید: قلعه کومبالگار بسیار وسیع است و برای گشت و گذار کامل در آن و لذت بردن از تمامی جاذبه ها، حداقل ۲ تا ۳ ساعت زمان نیاز دارید. اگر قصد دارید تمامی معابد و بخش های پنهان را کشف کنید، ممکن است به نصف روز کامل نیز نیاز داشته باشید.
• آمادگی جسمانی: قلعه بر فراز تپه قرار دارد و شامل بخش های زیادی برای پیاده روی، پله ها و شیب های ملایم است. بنابراین، پوشیدن کفش های راحت و مناسب برای پیاده روی و کوهنوردی سبک ضروری است.
• لوازم ضروری: آب آشامیدنی کافی، کلاه، عینک آفتابی و کرم ضد آفتاب در فصول گرم توصیه می شود. دوربین عکاسی را فراموش نکنید، زیرا قلعه و مناظر اطراف آن فرصت های بی نظیری برای عکاسی فراهم می کنند.
• امکانات رفاهی: در نزدیکی ورودی قلعه و در داخل محوطه، غرفه هایی برای فروش غذا، نوشیدنی و سوغاتی وجود دارند که نیازهای اولیه بازدیدکنندگان را تأمین می کنند.
• اهمیت برای عکاسان: کومبالگار با معماری خاص، چشم اندازهای وسیع و بازی نور و سایه، بهشت عکاسان است. از زوایای مختلف دیوار، معابد، قصر ابرها و چشم انداز بیابان تار، می توان عکس های فوق العاده ای گرفت.

بازدید از قلعه کومبالگار، سفری به عمق تاریخ و فرهنگی غنی است که شما را با شگفتی های مهندسی باستان و داستان های قهرمانی آشنا می کند. این تجربه نه تنها فرصتی برای تماشای یکی از مهم ترین سازه های دفاعی جهان است، بلکه امکان ارتباط با میراث بی نظیر شبه قاره هند را نیز فراهم می آورد.

نتیجه گیری

قلعه کومبالگار و دیوار پیرامونی آن، بیش از یک جاذبه گردشگری صرف هستند؛ آنها نمادی از استقامت، نبوغ معماری و تاریخ پر افتخار راجپوت ها در هند به شمار می روند. این دژ عظیم که به حق عنوان دومین دیوار بلند جهان پس از دیوار بزرگ چین را از آن خود کرده است، گواهی بر توانایی انسان در خلق سازه هایی عظیم و ماندگار در طول تاریخ است. از موقعیت استراتژیک آن در کوهستان های آراوالی گرفته تا جزئیات معماری حیرت انگیز دیوارهایش، هر بخش از این قلعه داستان های ناگفته ای از دلاوری ها، اعتقادات و زندگی در دوران های باستان را روایت می کند.

با بازدید از نیایشگاه های متعدد، قدم زدن در میان راهروهای بدل محل یا قصر ابرها و شنیدن افسانه های کهن، می توان به عمق اهمیت فرهنگی و تاریخی این مکان پی برد. دیوار بزرگ کومبالگار، با طول بیش از ۳۶ کیلومتر، نه تنها یک سد دفاعی فیزیکی، بلکه حصاری است که گنجینه ای از تاریخ و فرهنگ را در خود جای داده است. این قلعه، مقصدی ایده آل برای گردشگران، پژوهشگران و هر علاقه مند به تاریخ و معماری است که به دنبال کشف شگفتی های کمتر شناخته شده جهان هستند. تجربه قدم گذاشتن بر روی این دیوار عظیم، مشاهده چشم اندازهای بی کران و غرق شدن در عظمت این سازه، سفری است که تا مدت ها در ذهن هر بازدیدکننده باقی خواهد ماند.