ارز دیجیتال ملی چین

یوان دیجیتال، یا e-CNY، شکل دیجیتالی پول فیات چین است که توسط بانک مرکزی این کشور (PBOC) صادر و کنترل می شود. این ارز کاملاً متمرکز بوده و نباید با ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز مانند بیت کوین یا حتی پروژه های بلاکچینی با خاستگاه چینی نظیر ترون و نئو اشتباه گرفته شود.

توسعه و پیاده سازی ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) یکی از مهم ترین تحولات در چشم انداز مالی جهانی به شمار می رود. در میان کشورهای پیشرو در این عرصه، چین با معرفی و آزمایش گسترده یوان دیجیتال (e-CNY)، جایگاه ویژه ای یافته است. این اقدام نه تنها برای اقتصاد داخلی چین پیامدهای عمیقی دارد، بلکه می تواند موازنه قدرت در سیستم مالی بین المللی را نیز دستخوش تغییر کند. درک صحیح ماهیت، اهداف، مکانیسم عملکرد، مزایا و چالش های یوان دیجیتال برای فعالان اقتصادی، سرمایه گذاران و علاقه مندان به فناوری های مالی ضروری است. این مقاله به بررسی جامع یوان دیجیتال، تمایز آن با سایر ارزهای دیجیتال و تأثیرات احتمالی آن بر آینده پول می پردازد تا ابهامات موجود در این زمینه برطرف شود.

یوان دیجیتال (e-CNY) چیست؟ تعریفی دقیق از ارز ملی دیجیتال چین

یوان دیجیتال که با نام رسمی DC/EP (پرداخت الکترونیکی ارز دیجیتال) و نام عمومی e-CNY شناخته می شود، یک ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) است. این بدان معناست که e-CNY یک تعهد مستقیم از سوی بانک مرکزی چین (PBOC) است، دقیقاً همانند اسکناس ها و سکه های فیزیکی یوان. به بیان ساده، یوان دیجیتال نسخه دیجیتالی یوان کاغذی است که به طور مستقیم توسط نهاد حاکمیتی پول کشور صادر و مدیریت می شود.

هدف اصلی از معرفی e-CNY، جایگزینی بخشی از پول نقد فیزیکی در گردش (M0) است. این ارز دیجیتال به گونه ای طراحی شده که قابلیت پرداخت های خرد و روزمره را تسهیل کند و فرآیندهای مالی را کارآمدتر سازد. برخلاف ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز مانند بیت کوین یا اتریوم که بر پایه شبکه های توزیع شده و بدون نیاز به واسطه عمل می کنند، یوان دیجیتال کاملاً متمرکز است و کنترل کامل آن در دست بانک مرکزی چین قرار دارد. این ویژگی متمرکز بودن، به دولت چین امکان نظارت بی سابقه بر تراکنش ها و جریان مالی را می دهد.

یوان دیجیتال دارای وضعیت «مناقصه قانونی» (Legal Tender) است، به این معنی که پذیرش آن برای پرداخت بدهی ها و معاملات تجاری در چین قانونی و اجباری است. این ویژگی آن را از پلتفرم های پرداخت خصوصی مانند علی پی (Alipay) و وی چت پی (WeChat Pay) متمایز می کند؛ چرا که این پلتفرم ها صرفاً واسطه های پرداخت هستند که از پول فیزیکی یا سپرده های بانکی موجود استفاده می کنند، در حالی که e-CNY خود یک شکل از پول است که به طور مستقیم توسط بانک مرکزی منتشر می شود.

چرا چین به سمت یوان دیجیتال گام برمی دارد؟ اهداف پنهان و آشکار

توسعه یوان دیجیتال تنها یک پیشرفت فناورانه نیست، بلکه ریشه در اهداف استراتژیک و بلندمدت دولت چین دارد. این اهداف را می توان در ابعاد مختلف مالی، اقتصادی و ژئوپلیتیک بررسی کرد:

افزایش کنترل دولت بر جریان مالی و مبارزه با پولشویی

یکی از مهم ترین دلایل حرکت به سمت یوان دیجیتال، امکان افزایش بی سابقه نظارت و کنترل دولت بر تراکنش های مالی است. با جایگزینی پول نقد با نسخه دیجیتالی، تمامی مبادلات قابل ردیابی و تحلیل خواهند بود. این شفافیت به بانک مرکزی و نهادهای نظارتی امکان می دهد تا با دقت بیشتری با پولشویی، فرار مالیاتی و فعالیت های مالی غیرقانونی مبارزه کنند. داده های تراکنشی می توانند برای تحلیل الگوهای مصرفی، شناسایی روندهای اقتصادی و اجرای سیاست های مالی هدفمند نیز مورد استفاده قرار گیرند.

تقویت جایگاه بین المللی یوان و کاهش وابستگی به دلار آمریکا

چین به دنبال تقویت جایگاه یوان در تجارت و مالیه جهانی است. یوان دیجیتال می تواند به عنوان ابزاری برای تسهیل پرداخت های فرامرزی مورد استفاده قرار گیرد، به ویژه در کشورهایی که شریک تجاری ابتکار کمربند و جاده چین هستند. این امر می تواند وابستگی جهانی به دلار آمریکا را کاهش داده و نفوذ مالی چین را در سطح بین المللی افزایش دهد. پروژه هایی مانند mBridge که با هدف توسعه پلتفرمی برای تسویه پرداخت های فرامرزی با استفاده از CBDC ها ایجاد شده است، نشان دهنده جاه طلبی های چین در این زمینه است.

بهبود کارایی و کاهش هزینه های سیستم پرداخت داخلی

یوان دیجیتال می تواند کارایی سیستم پرداخت داخلی را به طور قابل توجهی افزایش دهد. هزینه های چاپ، توزیع و مدیریت پول نقد فیزیکی حذف می شوند. علاوه بر این، تسویه تراکنش ها می تواند سریع تر و ارزان تر انجام شود. این موضوع به ویژه در رقابت با پلتفرم های پرداخت خصوصی قدرتمندی مانند علی پی و وی چت پی حائز اهمیت است؛ اگرچه این پلتفرم ها نیز در حال حاضر بسیار کارآمد هستند، اما یوان دیجیتال به عنوان یک زیرساخت پرداخت ملی، می تواند هزینه های واسطه گری را کاهش دهد و کنترل بانک مرکزی را بر سیستم پرداخت تقویت کند.

تسریع پذیرش و توسعه فناوری های نوین (بلاکچین و DLT)

چین سرمایه گذاری گسترده ای در فناوری های نوین، از جمله بلاکچین و دفاتر کل توزیع شده (DLT) انجام داده است. توسعه یوان دیجیتال به دولت چین این امکان را می دهد تا در خط مقدم نوآوری های مالی قرار گیرد و ظرفیت های خود را در این حوزه تقویت کند. اگرچه یوان دیجیتال بر پایه بلاکچین عمومی نیست، اما از فناوری دفاتر کل توزیع شده (DLT) اختصاصی خود بهره می برد که نشان دهنده تعهد چین به استفاده از این تکنولوژی ها در راستای اهداف ملی است.

افزایش دسترسی مالی (Financial Inclusion)

یوان دیجیتال می تواند دسترسی به خدمات مالی را برای جمعیت هایی که فاقد حساب بانکی هستند یا به خدمات بانکی سنتی دسترسی محدودی دارند، افزایش دهد. با استفاده از اپلیکیشن های کیف پول دیجیتال، حتی بدون نیاز به اتصال اینترنت یا گوشی هوشمند پیشرفته (از طریق کارت های سخت افزاری مخصوص)، افراد می توانند به راحتی پرداخت ها را انجام دهند و پول دریافت کنند. این ویژگی می تواند به کاهش نابرابری های مالی در مناطق دورافتاده و کم برخوردار کمک کند.

یوان دیجیتال ابزاری برای افزایش کنترل، تقویت جایگاه بین المللی و بهبود کارایی سیستم مالی چین است، نه صرفاً یک نوآوری فناورانه.

یوان دیجیتال چگونه کار می کند؟ مکانیسم و فناوری پشت پرده

معماری یوان دیجیتال بر پایه یک سیستم دو لایه بنا شده است که نقش های مشخصی را به بانک مرکزی و نهادهای مالی تجاری اختصاص می دهد:

معماری دو لایه (Two-Tier System)

1. لایه اول: بانک مرکزی چین (PBOC) و بانک های تجاری: در این لایه، بانک مرکزی یوان دیجیتال را به بانک های تجاری دولتی و سایر موسسات مالی مجاز صادر می کند. این فرآیند مشابه چاپ و توزیع اسکناس های فیزیکی است. بانک مرکزی، کنترل کامل بر حجم کل یوان دیجیتال در گردش را حفظ می کند و مسئولیت پایداری و امنیت آن را بر عهده دارد.
2. لایه دوم: بانک های تجاری و عموم مردم: در این لایه، بانک های تجاری و موسسات مالی مجاز (مانند علی پی و وی چت پی که به عنوان واسطه عمل می کنند) یوان دیجیتال را در اختیار مردم و کسب وکارها قرار می دهند. کاربران می توانند حساب های کیف پول دیجیتال خود را از طریق این موسسات افتتاح کرده و یوان دیجیتال را از آن ها دریافت یا به آن ها پرداخت کنند. این مدل دو لایه به بانک مرکزی اجازه می دهد تا از زیرساخت ها و شبکه های توزیع موجود بانک ها و پلتفرم های پرداخت استفاده کند، در حالی که نوآوری و رقابت در لایه دوم حفظ می شود.

تکنولوژی زیربنایی

برخلاف بسیاری از ارزهای دیجیتال شناخته شده که از بلاکچین های عمومی و غیرمتمرکز (مانونند اتریوم یا بیت کوین) بهره می برند، یوان دیجیتال بر پایه یک سیستم دفاتر کل توزیع شده (DLT) خصوصی و متمرکز بنا شده است. این بدان معناست که هیچ بلاکچین عمومی و قابل دسترسی برای عموم وجود ندارد که تراکنش های یوان دیجیتال روی آن ثبت شود. در عوض، PBOC یک سیستم DLT اختصاصی و کنترل شده را توسعه داده است که امکان ثبت و ردیابی تراکنش ها را به صورت متمرکز فراهم می کند.

این رویکرد به چین اجازه می دهد تا مقیاس پذیری بالا، سرعت تراکنش سریع و کنترل کامل بر پروتکل و داده ها را حفظ کند. همچنین، این معماری به گونه ای طراحی شده است که قابلیت پشتیبانی از حجم عظیم تراکنش های خرد روزانه در یک کشور پرجمعیت مانند چین را داشته باشد.

نحوه استفاده برای کاربران

برای استفاده از یوان دیجیتال، کاربران باید یک کیف پول دیجیتال مخصوص (معمولاً از طریق اپلیکیشن e-CNY یا اپلیکیشن های بانک های تجاری طرف قرارداد) نصب کنند. این کیف پول ها به کاربران امکان می دهند تا یوان دیجیتال را ذخیره، ارسال و دریافت کنند. پرداخت ها می توانند از طریق اسکن کدهای QR، فناوری NFC یا حتی در برخی موارد خاص، از طریق کارت های سخت افزاری انجام شوند. این روش های پرداخت، مشابه آنچه در حال حاضر با علی پی و وی چت پی رایج است، تجربه کاربری آشنایی را فراهم می کند.

تاریخچه توسعه و مراحل آزمایشی یوان دیجیتال

پروژه یوان دیجیتال یکی از بلندپروازانه ترین و طولانی ترین پروژه های CBDC در جهان است که تاریخچه آن به حدود یک دهه قبل باز می گردد:

جدول زمانی مختصر توسعه

توسعه یوان دیجیتال به طور جدی از سال ۲۰۱۴ آغاز شد، زمانی که بانک مرکزی چین گروه تحقیقاتی ویژه ای را برای بررسی امکان سنجی ایجاد یک ارز دیجیتال ملی تشکیل داد. این پروژه به تدریج وارد فازهای عملیاتی و آزمایشی شد:

• ۲۰۱۴: تشکیل گروه تحقیقاتی CBDC در PBOC.
• ۲۰۱۶: تأسیس موسسه تحقیقاتی ارز دیجیتال PBOC.
• ۲۰۱۹: توسعه داخلی نمونه اولیه DC/EP آغاز شد.
• ۲۰۲۰: فازهای آزمایشی اولیه در شهرهای شنژن، سوژو، چنگدو و منطقه جدید شیونگ آن آغاز شد. در این فاز، حقوق برخی کارمندان دولتی با یوان دیجیتال پرداخت شد و پرداخت های خرد در بخش های خاصی از اقتصاد آزمایش شد.
• ۲۰۲۱: آزمایش ها به شهرهای بزرگتری مانند پکن، شانگهای و گوانگژو گسترش یافت. در این سال، قرعه کشی های عمومی «پاکت های قرمز» یوان دیجیتال در چندین شهر برگزار شد که در آن مقادیر مشخصی از e-CNY به شهروندان اهدا می شد تا در فروشگاه های منتخب خرج کنند. این رویدادها نقش مهمی در آشنایی مردم با این ارز جدید داشت.
• فوریه ۲۰۲۲: یوان دیجیتال در طول بازی های المپیک زمستانی پکن برای ورزشکاران، مقامات و بازدیدکنندگان بین المللی در دسترس قرار گرفت، که این خود یک گام مهم در جهت آزمایش کاربرد بین المللی آن بود.
• ۲۰۲۳: گسترش بیشتر مناطق آزمایشی و افزایش حجم تراکنش ها. بانک مرکزی گزارش هایی از حجم تراکنش های انجام شده و میزان پذیرش اولیه در مناطق آزمایشی منتشر کرد که نشان دهنده پیشرفت های قابل توجهی در این زمینه بود.

گزارش هایی از میزان پذیرش و حجم تراکنش ها

بر اساس گزارش های رسمی بانک مرکزی چین، پروژه های آزمایشی یوان دیجیتال به نتایج قابل توجهی دست یافته اند. تا پایان سال ۲۰۲۲، بیش از ۲۶۰ میلیون کیف پول دیجیتال شخصی برای e-CNY افتتاح شده بود و حجم کل تراکنش ها از ۸۳ میلیارد یوان (معادل تقریباً ۱۲ میلیارد دلار) فراتر رفته بود. این آمارها نشان دهنده یک پذیرش اولیه قوی و تمایل قابل توجه به استفاده از این ارز دیجیتال در مناطق آزمایشی است.

با وجود این پیشرفت ها، مقامات چینی همواره بر چالش های پیش رو، به ویژه در زمینه غلبه بر سلطه پلتفرم های پرداخت خصوصی مانند علی پی و وی چت پی که از قبل در زندگی روزمره مردم چین ریشه دوانده اند، تأکید کرده اند.

مزایا و چالش های پیش روی یوان دیجیتال

پروژه یوان دیجیتال با وجود پتانسیل های بالا، مزایا و چالش های متعددی را به همراه دارد که بررسی آن ها از زوایای مختلف، ضروری است.

۶.۱. مزایا

1. برای دولت:
   • شفافیت بیشتر و کنترل دقیق تر بر اقتصاد: با قابلیت ردیابی هر تراکنش، دولت می تواند دید جامع تری از جریان های مالی داشته باشد، که این امر به سیاست گذاری های پولی دقیق تر و هدفمندتر کمک می کند.
   • مبارزه موثرتر با پولشویی و فرار مالیاتی: شفافیت کامل تراکنش ها، فرآیند شناسایی و مقابله با فعالیت های مالی غیرقانونی را ساده تر می کند.
   • مدیریت بهتر سیاست های پولی: بانک مرکزی می تواند به صورت مستقیم تر و فوری تر سیاست های پولی را اعمال کند، مثلاً با اجرای کمک های مالی هدفمند یا اعمال نرخ بهره منفی بر کیف پول ها.
2. برای کاربران:
   • سهولت و سرعت در پرداخت ها: تراکنش ها به صورت آنی و بدون نیاز به واسطه های بانکی انجام می شوند.
   • کاهش هزینه های تراکنش: با حذف واسطه ها، کارمزد تراکنش ها کاهش یافته یا به صفر می رسد.
   • امنیت در برابر جعل پول: ماهیت دیجیتال یوان، خطر جعل اسکناس را به کلی از بین می برد.
   • افزایش دسترسی مالی: امکان استفاده بدون نیاز به حساب بانکی یا حتی اینترنت در برخی موارد، دسترسی به خدمات مالی را برای جمعیت وسیع تری فراهم می کند.
3. در سطح بین الملل:
   • تسهیل پرداخت های فرامرزی: پروژه هایی مانند mBridge نشان دهنده پتانسیل یوان دیجیتال برای تسهیل و کاهش هزینه های پرداخت های بین المللی است، که می تواند برای تجارت جهانی مفید باشد.
   • تقویت نفوذ بین المللی یوان: با افزایش استفاده از یوان دیجیتال در تجارت بین الملل، جایگاه یوان در کنار دلار آمریکا تقویت می شود.

۶.۲. چالش ها و نگرانی ها

1. نگرانی های حریم خصوصی کاربران و احتمال نظارت دولتی گسترده: شاید بزرگترین نگرانی، مربوط به حریم خصوصی کاربران باشد. توانایی دولت برای ردیابی کامل تمام تراکنش ها می تواند به نظارت بی سابقه بر فعالیت های مالی و حتی شخصی شهروندان منجر شود.
2. تأثیر بر نقش بانک های تجاری و سیستم مالی سنتی: با نقش مستقیم تر بانک مرکزی در صدور پول، نقش واسطه گری بانک های تجاری می تواند تحت تأثیر قرار گیرد. این امر ممکن است مدل کسب وکار آن ها را تغییر داده و به رقابت بیشتری منجر شود.
3. مقاومت و عادت پذیری مردم به سیستم جدید: با وجود مزایای عملی، تغییر عادت های پرداخت مردم و پذیرش گسترده یک سیستم جدید ممکن است زمان بر باشد، به خصوص در کشوری که پلتفرم های پرداخت دیجیتال فعلی (علی پی و وی چت پی) به شدت رایج هستند.
4. رقابت با پلتفرم های پرداخت خصوصی قدرتمند (علی پی و وی چت پی): این پلتفرم ها سهم بزرگی از بازار پرداخت چین را در اختیار دارند و زیرساخت ها و خدمات گسترده ای ارائه می دهند. یوان دیجیتال باید بتواند انگیزه های کافی برای کاربران و کسب وکارها ایجاد کند تا از آن به جای سیستم های موجود استفاده کنند.
5. چالش های پذیرش بین المللی و مقاومت دیگر کشورها: گسترش بین المللی یوان دیجیتال با چالش های ژئوپلیتیکی و نگرانی های امنیتی و حریم خصوصی از سوی دیگر کشورها مواجه خواهد شد، به ویژه کشورهایی که روابط پرتنشی با چین دارند.

در حالی که یوان دیجیتال نویدبخش کارایی و کنترل بیشتر است، دغدغه های حریم خصوصی و مقاومت های سیستمی، چالش های مهمی برای پذیرش گسترده آن محسوب می شوند.

تفاوت اساسی یوان دیجیتال با ارزهای دیجیتال چینی معروف

یکی از مهم ترین ابهامات رایج در حوزه ارزهای دیجیتال، خلط مفهوم «یوان دیجیتال» با سایر ارزهای دیجیتالی است که ممکن است بنیان گذاران یا خاستگاه چینی داشته باشند. در حالی که این دو دسته از نظر جغرافیایی به چین مرتبط هستند، از نظر ماهیت، هدف و مکانیسم عملکرد تفاوت های بنیادینی دارند که درک آن ها برای هر فعال در این حوزه حیاتی است.

ارزهایی نظیر ترون (TRX)، نئو (NEO)، وی چین (VET)، کانفلاکس (CFX)، کوانتوم (QTUM)، آنتولوژی (ONT) و نروس نتورک (CKB)، اگرچه برخی از بنیان گذاران آن ها اصالتاً چینی هستند یا شرکت های پشتیبان آن ها در چین تأسیس شده اند (قبل از ممنوعیت های گسترده)، اما همگی پروژه هایی خصوصی و غالباً غیرمتمرکز یا نیمه متمرکز محسوب می شوند. این ارزها بر پایه فناوری بلاکچین عمومی عمل می کنند و توسط هیچ دولت یا بانک مرکزی کنترل نمی شوند. هدف آن ها غالباً ایجاد اکوسیستم های غیرمتمرکز، تسهیل قراردادهای هوشمند، توسعه برنامه های کاربردی (dApps) یا ارائه راه حل های خاص (مانند مدیریت زنجیره تأمین در وی چین) است.

در مقابل، یوان دیجیتال (e-CNY) یک پول فیات دیجیتال است که مستقیماً توسط بانک مرکزی چین منتشر و کنترل می شود. این ارز کاملاً متمرکز و تابع سیاست ها و قوانین دولت است و هدف اصلی آن جایگزینی پول نقد فیزیکی و افزایش کنترل دولت بر جریان های مالی است. جدول زیر تفاوت های کلیدی این دو مفهوم را به وضوح نشان می دهد:

ویژگی	یوان دیجیتال (e-CNY)	رمزارزهای غیرمتمرکز چینی (مثال: نئو، ترون)
نهاد صادرکننده/کنترل کننده	بانک مرکزی چین (PBOC)	شرکت/بنیاد خصوصی، جامعه کاربران
ماهیت	پول فیات دیجیتال، متمرکز، دولتی	دارایی دیجیتال، غیرمتمرکز/نیمه متمرکز، خصوصی
هدف	جایگزینی پول نقد (M0)، افزایش کنترل دولتی بر جریان مالی، بهبود کارایی پرداخت های خرد	تسهیل قراردادهای هوشمند، اکوسیستم های غیرمتمرکز، سرمایه گذاری، کاربردهای خاص (مانند DeFi، NFT)
حریم خصوصی	تراکنش ها توسط دولت قابل ردیابی و کنترل هستند (سطح حریم خصوصی پایین)	اغلب بالاتر، بسته به پروتکل شبکه (برخی شبه ناشناس و برخی شفاف تر)
نوسان قیمت	ثابت (پگ شده به یوان فیات، بدون نوسان قیمتی مستقل)	متغیر و پرنوسان، تابع عرضه و تقاضا در بازار آزاد
فناوری زیربنایی	سیستم دفاتر کل توزیع شده (DLT) اختصاصی و متمرکز PBOC	بلاکچین های عمومی و غیرمتمرکز (مانند اثبات کار، اثبات سهام)
وضعیت قانونی در چین	قانونی، تحت حمایت کامل دولت و بانک مرکزی، مناقصه قانونی	ممنوع برای معاملات عمومی و استخراج در سرزمین اصلی چین (از سال ۲۰۲۱)

این تمایز حیاتی است: چین با ممنوعیت شدید ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز، در واقع به دنبال ایجاد فضای انحصاری برای ارز دیجیتال دولتی خود است تا بتواند کنترل کامل بر اکوسیستم مالی خود را حفظ کند و از خروج سرمایه و فعالیت های مالی خارج از نظارت دولت جلوگیری نماید.

آینده یوان دیجیتال و تأثیر آن بر صحنه جهانی

توسعه یوان دیجیتال توسط چین نه تنها یک پروژه ملی، بلکه یک پدیده با پیامدهای بین المللی گسترده است. چین به عنوان یکی از پیشروان جهانی در زمینه توسعه CBDC، می تواند تأثیر قابل توجهی بر تصمیم گیری ها و رویکردهای سایر کشورها در این زمینه داشته باشد.

سناریوهای احتمالی برای پذیرش و گسترش

در داخل چین، انتظار می رود که یوان دیجیتال به تدریج جایگزین بخش قابل توجهی از پول نقد فیزیکی شود. گسترش مناطق آزمایشی و اجباری شدن پذیرش آن در برخی بخش ها، نشان دهنده عزم دولت برای پذیرش سراسری است. اما چالش اصلی، رقابت با عادت های پرداخت موجود و پلتفرم های پرقدرت خصوصی است. با این حال، با حمایت دولتی و زیرساخت های لازم، پذیرش داخلی گسترده یوان دیجیتال محتمل به نظر می رسد.

در خارج از چین، سناریوهای متفاوتی قابل تصور است. یوان دیجیتال می تواند در ابتدا برای تسهیل تجارت دوجانبه با کشورهایی که شریک اقتصادی چین هستند و مایل به کاهش وابستگی به دلار آمریکا هستند، مورد استفاده قرار گیرد. پروژه های مشترک مانند mBridge، که هدف آن ایجاد یک پلتفرم چند CBDC برای پرداخت های فرامرزی است، گام های اولیه در این مسیر را نشان می دهد. در بلندمدت، این پتانسیل وجود دارد که یوان دیجیتال به یک گزینه جذاب برای پرداخت های بین المللی تبدیل شود، به ویژه در مناطق و کشورهایی که روابط تجاری قوی با چین دارند.

آیا یوان دیجیتال می تواند به رقیبی برای دلار آمریکا در تجارت جهانی تبدیل شود؟

پاسخ به این سؤال پیچیده است و به عوامل متعددی بستگی دارد. در حال حاضر، دلار آمریکا به دلیل عمق و نقدینگی بازارهای مالی ایالات متحده، اعتماد بین المللی، و نقش آن به عنوان ارز ذخیره اصلی جهان، سلطه بلامنازعی دارد. یوان دیجیتال می تواند به تدریج سهمی از پرداخت های بین المللی را به خود اختصاص دهد، اما جایگزینی کامل دلار در آینده نزدیک بعید به نظر می رسد. موفقیت یوان دیجیتال به عواملی مانند سطح اعتماد بین المللی به حریم خصوصی و امنیت آن، شفافیت سیاست های پولی چین، و گشایش بیشتر بازارهای مالی چین بستگی خواهد داشت. با این حال، نباید قدرت چین در حوزه نوآوری های فناورانه و توانایی آن در تأثیرگذاری بر روندهای جهانی را نادیده گرفت.

پروژه های آینده و فناوری های نوظهور مرتبط

چین به طور فعال در حال توسعه زیرساخت های فناوری بلاکچین و DLT است که می تواند از یوان دیجیتال پشتیبانی کند و نفوذ فناورانه این کشور را افزایش دهد. از جمله پروژه های مهم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شبکه خدمات بلاک چین (Blockchain Service Network – BSN): یک پلتفرم ملی برای توسعه و استقرار برنامه های کاربردی بلاکچین است که به دنبال استانداردسازی و کاهش هزینه های توسعه بلاکچین در سراسر جهان است. BSN می تواند به عنوان زیرساختی برای توسعه کاربردهای یوان دیجیتال و سایر نوآوری های دیجیتال عمل کند.
• پروژه mBridge: یک پروژه مشترک با بانک های مرکزی هنگ کنگ، تایلند، امارات و عربستان سعودی است که هدف آن ایجاد پلتفرمی برای تسویه آنی پرداخت های فرامرزی با استفاده از CBDC ها است. این پروژه پتانسیل افزایش سرعت و کاهش هزینه های تجارت بین المللی را دارد.
• سرمایه گذاری در هوش مصنوعی و Big Data: چین به شدت در هوش مصنوعی و تحلیل داده های بزرگ سرمایه گذاری می کند، که این فناوری ها می توانند برای نظارت و بهینه سازی عملکرد یوان دیجیتال مورد استفاده قرار گیرند.

سوالات متداول

آیا یوان دیجیتال همان ارزهای دیجیتال دیگری است که در صرافی ها معامله می شوند؟

خیر، یوان دیجیتال (e-CNY) یک ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) است که توسط بانک مرکزی چین صادر و کنترل می شود. این ارز کاملاً متمرکز و وابسته به دولت است و نباید با ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز (رمزارزها) مانند بیت کوین، اتریوم، ترون، نئو یا وی چین که در صرافی ها معامله می شوند و توسط هیچ نهاد مرکزی کنترل نمی شوند، اشتباه گرفته شود.

آیا می توانم روی یوان دیجیتال سرمایه گذاری کنم و سود ببرم؟

خیر، یوان دیجیتال یک پول فیات دیجیتال است که به ارزش یوان کاغذی چین پیگ شده و نوسان قیمتی مستقلی ندارد. هدف آن تسهیل پرداخت ها و جایگزینی پول نقد است، نه یک دارایی سرمایه گذاری برای کسب سود. ارزش آن ثابت و معادل یوان فیزیکی باقی می ماند.

آیا یوان دیجیتال به طور کامل منتشر شده و قابل استفاده برای عموم مردم است؟

خیر، یوان دیجیتال هنوز در مراحل آزمایشی گسترده قرار دارد و به طور کامل برای عموم مردم چین منتشر نشده است. آزمایش ها در شهرهای بزرگ و مناطق خاص ادامه دارد، اما تاریخ دقیقی برای انتشار سراسری آن هنوز اعلام نشده است.

چرا دولت چین با رمزارزهای غیرمتمرکز مخالف است اما یوان دیجیتال را توسعه می دهد؟

دولت چین رمزارزهای غیرمتمرکز را به دلیل ماهیت خارج از کنترل بودن، پتانسیل پولشویی، فرار مالیاتی، بی ثباتی مالی و چالش های نظارتی، ممنوع کرده است. اما یوان دیجیتال را توسعه می دهد تا کنترل کامل بر سیستم مالی خود را حفظ کند، کارایی پرداخت ها را افزایش دهد و نفوذ یوان را در سطح بین المللی گسترش دهد، در حالی که تمام تراکنش ها تحت نظارت دولت قرار دارند.

تأثیر یوان دیجیتال بر بازار جهانی ارزهای دیجیتال چیست؟

تأثیر مستقیم یوان دیجیتال بر قیمت رمزارزهای غیرمتمرکز محدود است، زیرا ماهیت و اهداف آن ها کاملاً متفاوت است. با این حال، به طور غیرمستقیم، توسعه یوان دیجیتال می تواند الگویی برای سایر کشورها در زمینه CBDC ها باشد و رقابت در حوزه نوآوری های مالی را افزایش دهد. این امر ممکن است منجر به پذیرش گسترده تر فناوری DLT توسط دولت ها شود، اما لزوماً به معنای پذیرش رمزارزهای غیرمتمرکز نیست.

جمع بندی

یوان دیجیتال (e-CNY) نقطه عطف مهمی در تکامل پول و سیستم های پرداخت است که توسط بانک مرکزی چین هدایت می شود. این پدیده، برخلاف بسیاری از تصورات رایج، یک رمزارز غیرمتمرکز یا یک دارایی سرمایه گذاری نیست، بلکه یک نسخه دیجیتالی از پول فیات ملی است که با اهداف استراتژیک و کلان ملی چین، شامل افزایش کنترل مالی، بهبود کارایی پرداخت ها، تقویت جایگاه بین المللی یوان و ارتقای دسترسی مالی، همسو است.

تفاوت حیاتی یوان دیجیتال با پروژه های بلاکچینی با خاستگاه چینی مانند ترون، نئو یا وی چین، در ماهیت متمرکز و دولتی آن نهفته است. در حالی که رمزارزهای خصوصی بر پایه شبکه های غیرمتمرکز و مستقل از دولت عمل می کنند، یوان دیجیتال به طور کامل تحت نظارت و کنترل بانک مرکزی چین قرار دارد. این تمایز مبنای سیاست های متضاد چین در قبال این دو دسته از دارایی های دیجیتال است: ممنوعیت رمزارزهای غیرمتمرکز و حمایت کامل از یوان دیجیتال.

با پیشرفت مراحل آزمایشی و گسترش تدریجی کاربردهای آن، یوان دیجیتال پتانسیل تبدیل شدن به یک بازیگر مهم در صحنه مالی داخلی و بین المللی را دارد. رصد دقیق توسعه یوان دیجیتال به عنوان یک پیشگام در حوزه CBDC ها، برای هر فرد علاقه مند به آینده پول و اقتصاد جهانی، از اهمیت بالایی برخوردار است.