خطرات جدی در معادن؛ ایمنی کارگران در سایه بی‌توجهی!

اگرچه معدن یکی از موثرترین قابلیت ها برای توسعه پایدار کشور است، کمبود زیرساخت برای نظارت بر فعالیت های معدنی، اختیارات نامناسب ساختار مدیریتی برای انجام موازی وظایف و وظایف محوله، مشکلات تامین مالی در معدن، مشکلات تامین مواد اولیه. بومی گرایی برای صنعت معدن و مخالفان و نبود امنیت کافی در معادن باعث شده است که معدن نتواند نقش محرک خود را در اقتصاد ایفا کند.

بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار ایران، در سال 1400 تنها 23 درصد از معادن کشور دارای واحد بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE) بوده اند. این در حالی است که معادن زغال سنگ با 368 حادثه شغلی در صدر فهرست حوادث معدنی قرار دارند. با وجود کاهش تصادفات شغلی نسبت به سال های گذشته، ایمنی معادن به ویژه در بخش زغال سنگ و سنگ آهن همچنان چالش برانگیز است و باعث آسیب های جدی به کارگران می شود.

در حوادث اخیر کارشناسان معدن، نقص تجهیزات ایمنی معدن طبس و بی توجهی کارگران به هشدارها در مورد بوی گاز را عامل انفجار معدن طبس اعلام کردند.

سید ابوالفضل اشرف منصوری، عضو شورای عالی حفاظت ایمنی وزارت کار و رئیس جامعه افسران ایمنی کشور درباره دیدار اخیر با وزیر ایمنی معدن گفت: در این جلسه وزیر کار پیشنهاد داد. معادن پرخطر کشور باید 3 ماه تعطیل شود و در این مدت تامین اجتماعی دستمزد کارگران را پرداخت کند تا کارگران بدون حقوق نباشند.

وی در ادامه افزود: البته این تصمیم گام خوبی برای ایمن سازی معادن و شروع کار سازه ای بر روی آنها است اما اگر معدنی مانند زغال سنگ از کار بیفتد خسارت قابل توجهی به مجموعه معدنی کشور وارد می کند. بنابراین مرسوم نیست که برای مشکلاتی مانند گاز یا نشست زمین خاموش شود و اقدامات ایمنی و بهبود معمولاً همزمان با ادامه قطعه کار انجام می شود.

اشرف منصوری افزود: در بحث بازرسی و رژیم امنیتی کشور موضوع در جلسه مطرح شد و در این بحث آقای وزیر خواستار ارائه طرح و برنامه در تمامی ابعاد امنیتی شدند. در ادامه نمایندگان کارفرما مطالبی را در خصوص حفاظت و ارتقای ایمنی کار پیشنهاد کردند. آژانس های تامین اجتماعی و اتحادیه های کارگری نیز مسائل دیگری را مطرح کرده اند.

بر اساس آمار منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران، جدای از تعداد کشته شدگان حوادث معدن، انواع جراحات کارگران عبارتند از «آسیب و جراحات داخلی»، «تجزیه»، «وندالیسم»، «سوختگی». تاول و…»، «مسمومیت و عفونت های جدی»، «رگ به رگ شدن ها و دررفتگی ها»، «آسیب های قسمت بالایی و زخم های باز»، «خفگی»، «عوارض ناشی از صدا، لرزش و فشار»، «عوارض ناشی از کم و زیاد» دما و نور» به «شوک» و «سایر صدمات» اشاره کرد.

منصوری کارشناس حوزه ایمنی فنی تاکید کرد: بررسی های انجام شده در جلسه و گزارش مفصل ارائه شده از حادثه معدن زغال سنگ طبس به عدم آمادگی کارگران و مدیران برای کار اشاره کرد. مثلاً این موضوع در آموزش و ایجاد نیروی کار مطرح شد که در بین کشته شدگان افرادی بودند که اولین روز کارشان بود! اما در قسمت های خطرناک داخل معادن به کار گرفته می شوند.

وی تصریح کرد: مقرر شد مجددا کمیسیونی در شورای عالی حفاظت فنی تشکیل شود تا موارد ایمنی در معدن محل حادثه بررسی و در مورد نحوه پیشگیری از حوادث مشابه تصمیم گیری شود. جدای از این، کمبود بازرس وجود داشت. اما افزودن 1000 بازرس به سازمان های دولتی پیشرفتی نخواهد داشت، ماشین آلات دولتی بار سنگینی خواهند داشت. به علاوه پراکندگی کارگاه و تنوع محتوای کار و اشکال مختلف هنر و کار در کارگاه زیاد است و این میزان تنوع نمی تواند بازرسی کیفی را فراهم کند.

یکی از اعضای شورای عالی حفاظت فنی وزارت کار ادامه داد: با توجه به این موضوع پیشنهاد شد فناوری های نوینی مانند هوش مصنوعی یا اپلیکیشن های تلفن همراه و نرم افزارهای نظارت و کنترل ایمنی تهیه شود و امیدواریم وزارت کار در این زمینه اقدام کند. سازمان‌های ایمنی، کار و بهداشت و استاندارد و سازمان‌های سیستم‌های مهندسی معدن باید به سراغ این فناوری‌ها بیایند و از آن‌ها در بازرسی و نظارت استفاده کنند.

واقعیت این است که عوارض حوادث کار در کشور بسیار زیاد است و کسانی که حادثه را دیده اند همکارانی دارند که دیگر علاقه ای به کار معدنی و تولیدی ندارند که به دلیل آن کار متوقف می شود و ممکن است با کاهش کارگران مواجه شویم.

چند روز پیش پس از حادثه معدن طبس، احمد میدری برای به حداقل رساندن حوادث احتمالی در معادن دستور تشکیل کمیته ویژه ای را برای بررسی استانداردهای ایمنی معادن ایران و بررسی موارد ناکارآمد صادر کرد.

یکی از اعضای شورای عالی حفاظت فنی وزارت کار درباره بررسی استانداردهای معدنی گفت: بحث معادن فعال و غیر فعال و بحث معادن خصوصی و دولتی متفاوت است و هر کدام شرایط خاص خود را دارد. در بحث مقررات معادن، آیین نامه ایمنی داریم که جامع است و هدف آن پوشش همه معادن است، ضمن اینکه قوانین و مقررات معدن شن و ماسه باید با زغال سنگ و… متفاوت باشد و هر دسته از معادن باید آیین نامه خاصی داشته باشد. برای او تدوین شده است. به عنوان مثال، یک معدن 60 ساله باید مقررات متفاوتی نسبت به معدن جدید با زیرساخت بهتر داشته باشد به عنوان مثال معادنی که استخراج سطحی دارند نیاز به قوانین و مقررات کاملاً متفاوتی نسبت به سایر معادن زیرسطحی دارند.