چرا واکنش نظامی ایران به ترور «هنیه» امری قانونی و کارساز است؟

از دیدگاه حقوق بین الملل؛

حزب سیاسی خبرگزاری علم و فناوری هنر مدرسه– نرگس ابدالیاسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی و یکی از رهبران حماس، در 10 اوت 1403 در ساعت 1:37 بامداد به وقت ایران به همراه محافظانش در تهران، پایتخت ایران، در حمله ای منتسب به اسرائیل کشته شد. . بسیاری از کشورها این قتل ها را محکوم کرده اند و کشورهای دیگر از جمله چهار کشور عربی از جمله امارات متحده عربی، موریتانی، مراکش و بحرین از انجام این کار خودداری کرده اند. علاوه بر این، ایالات متحده نیز اعلام کرده است که از علت اقدام اطلاعی ندارد. علاوه بر این، شورای امنیت سازمان ملل متحد در 31 ژوئیه در پی این کشتار بین المللی جلسه ای اضطراری برگزار کرد که در آن چین، روسیه و الجزایر کشتار هنیه را محکوم کردند. ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه همچنین ایران را به حمایت از بازیگران “بی ثبات کننده” در خاورمیانه متهم کرده اند، در حالی که ژاپن از یک جنگ همه جانبه در منطقه ابراز نگرانی کرده است.

در واقع توسل به زور و کشتن یک مقام بلندپایه حماس که در یک مأموریت سیاسی، نه در میدان جنگ، نه در یک مأموریت نظامی از مصونیت برخوردار است، خود از نظر حقوق بین‌الملل موجه نیست، وضعیتی از نظر چه حقوقی و چگونه پاسخ معتبر و مرتبط می طلبد؟

موضوع مهم حقوق بین الملل و جامعه جهانی گسترش روزافزون تروریسم یا اعدام های فراقانونی است. تروریسم اشکال مختلفی دارد که یکی از این اشکال تروریسم دولتی است و مرحله اجرا به تروریسم غیردولتی تقسیم می شود.

تفاوت بین تروریسم دولتی و غیردولتی همانطور که گفته شد در عاملان آن است، به این معنی که تروریست های غیردولتی شامل افراد، سازمان ها و گروه ها و تروریست های دولتی شامل یک یا چند دولت خاص هستند. لازم به ذکر است که جمهوری اسلامی ایران از زمان فتح خود به عدم وجود دولتی به نام اسرائیل اعتقاد راسخ داشته و آن را به رسمیت نمی شناسد. همچنین با اشاره به بیان صریح مقام معظم رهبری که در سخنان اخیر خود به صراحت فرمودند: دولت صهیونیستی حکومتی نیست; این یک گروه جنایتکار، یک گروه قاتل و یک گروه تروریستی است.

از دیگر رهبران مقاومت نیز چنین سخنانی گفته اند که از جمله می توان به قول معروف «سید حسن نصرالله» اشاره کرد که می گوید: ما نه حکومتی داریم، نه روستایی، نه مزرعه ای و نه حتی اصطبلی برای به رسمیت شناختن اسرائیل.

از این منظر می توان اقدامات اخیر رژیم صهیونیستی را در زمره تروریسم غیردولتی طبقه بندی کرد.

تعدادی از اعلامیه ها، قطعنامه ها و کنوانسیون های بین المللی برای مبارزه با تروریسم به تصویب رسیده است، از جمله کنوانسیون ژنو 1937، بیانیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در مورد اقدامات برای سرکوب تروریسم بین المللی که در قطعنامه 60/49 سال 1994، کنوانسیون های بین المللی تنظیم شده است. در سال 1999 علیه تامین مالی تروریسم، قطعنامه شماره 1566 مصوب 2004 توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد به اعمال جنایتکارانه علیه غیرنظامیان و ایجاد رعب و وحشت در افراد یا گروه های خاص و قطعنامه 1566 شورای امنیت در سال 2004 اشاره دارد.

با این وجود جامعه بین المللی همواره در برخورد با تروریسم با مشکلاتی مواجه بوده است که از مهمترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

* ضعف حقوق بین الملل در برخورد با تروریسم ناشی از فقدان ضمانت های اجرایی لازم و کافی برای اجرای تصمیمات اتخاذ شده توسط نهادهای قانونی آن است.

* عدم وجود مرجع حقوقی فراملی که کشورها بتوانند قواعد آن را اجرا کنند.

*ضعف دولت در برخورد با حوادث تروریستی و تسلیم شدن در برابر خواسته های تروریست ها و تقلیل آنها و پیگیری نکردن آنها و جدی نگرفتن آنها باعث افزایش فعالیت های تروریستی شده است.

* برخورد با قدرت های بزرگ و برخورد دوگانه با موارد مختلف تروریسم بین المللی

* عدم همکاری کشورهای مختلف جهان

لازم به ذکر است که جنایت تروریسم که نقض عمده کنوانسیون های ژنو در قالب اقدامات تروریستی است، از منظر حقوق بشر جنایت جنگی تلقی می شود و دولت ها را موظف به تعقیب و مجازات متهمان جنگ می کند. جرائم در قالب صلاحیت بین المللی در دادگاه های آنها.

از زمانی که ایران در شورای امنیت ترور اسماعیل هنیه را اعلام کرد، هیچ تصمیمی علیه اسرائیل گرفته نشد و از این کار منع نشدند و پیگرد قانونی آنها در شرایط نقض قوانین بین‌المللی صورت نگرفت. بنابراین حمله نظامی ایران در قالب دفاع مشروع در حیطه حق خود بوده و فاقد وصف کیفری بین المللی و کاملا قانونی است.

علاوه بر این، اقدامات اسرائیل در حالی که به عنوان تروریسم توصیف می شود، نمونه هایی از سایر اقدامات غیرقانونی از جمله جنایات تجاوز به ایران است.

بر اساس ماده 8 اساسنامه دیوان کیفری بین المللی یا معاهده رم: تجاوز به معنای استفاده از نیروی مسلح علیه حاکمیت، تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی یک کشور دیگر یا به هر وسیله دیگری مغایر با منشور ملل متحد است. همچنین اقدامات رژیم صهیونیستی در بند ۲ ماده ۲، جزء ب، تجاوز به ایران تلقی شده است.

دفاع مشروع، حق مسلم برای تضعیف رژیم، بیش از حد کشیده شد

در 31 ژوئیه در پی این کشتار بین المللی، شورای امنیت سازمان ملل متحد جلسه ای اضطراری تشکیل داد که در آن چین، روسیه و الجزایر کشته شدن شهید اسماعیل هنیه را محکوم کردند. ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه درباره حمایت ایران از بازیگران “بی ثبات کننده” در خاورمیانه گفتگو کرده اند، در حالی که ژاپن درباره جنگ همه جانبه در منطقه ابراز نگرانی کرده است. در نتیجه جنایات رژیم صهیونیستی مورد پیگرد قانونی قرار نگرفت. در نتیجه مقامات ایرانی به پاسخ مشخص و غم انگیزی رسیدند.

یکی از اصول اساسی حقوق بین الملل معاصر، منع جنگ و منع توسل به زور است. در ماده 4 منشور ملل متحد آمده است: همه اعضا در روابط بین‌الملل خود از تهدید یا استفاده از زور علیه تمامیت افقی یا استقلال سیاسی هر کشور یا هر روش دیگری که با اهداف سازمان ملل متحد ناسازگار است خودداری کنند. .

با وجود پذیرش این موضوع، حقوق بین الملل در مواردی توسل به زور و شروع جنگ را قانونی و مشروع دانسته است. به عبارت دیگر اصل منع زور با دو استثنا در مواد 51 و 42 منشور در منشور آمده است. ماده 42 منشور به شورای امنیت اجازه می دهد در صورتی که اقدامات نظامی مندرج در ماده 41 کافی نبوده یا نخواهد بود، در مورد استفاده از نیروی نظامی در صورت لزوم برای حفظ یا بازگرداندن صلح و امنیت تصمیم گیری کند.

ماده 51 استفاده از زور را در مقام دفاع مشروع فردی یا دسته جمعی در پاسخ به حمله مسلحانه به اعضای سازمان ملل مجاز می داند.

همچنین در ماده 51 منشور ملل متحد آمده است: در صورت حمله مسلحانه به یکی از اعضای سازمان ملل متحد، مگر اینکه شورای امنیت اقدامات لازم را برای حفظ صلح و امنیت بین المللی انجام دهد. هیچ یک از مفاد این منشور به حق ذاتی دفاع از خود، خواه فردی یا جمعی، لطمه وارد نمی کند.

همچنین، بر اساس ماده 21 قطعنامه کمیسیون حقوق بین الملل در مورد مسئولیت های بین المللی دولت ها موسوم به طرح «کرافورد»، اگر اقدام یک دولت، اقدام قانونی دفاع مشروع بر اساس منشور سازمان ملل باشد; جنایات بین المللی را توصیف نمی کند.

با توجه به موارد فوق، اولاً خود تروریسم جنایت جنگی است. با وجود این، حاکم صهیونیستی هر بار که نتوانسته حریف خود را شکست دهد یا از شخصی ترسیده باشد، او را کشته و سابقه سیاهی در این زمینه دارد.

دوم اینکه این دولت نسبت به قوانین بین المللی کاملا بی تفاوت است. نمونه بارز آن پاره کردن منشور سازمان ملل توسط سفیر رژیم صهیونیستی در مجمع عمومی سازمان ملل بود.

در واقع فعالیت های ضدبشری رژیم صهیونیستی بر هیچکس پوشیده نیست و در واقع همه اینها نشات گرفته از افکار و آرمان های رژیم صهیونیستی است که نمود ظاهری دارد. جمهوری اسلامی ایران و همه کشورهای معترض و معترض به اقدامات رژیم به هر طریق ممکن در سازمان ملل و دادگاه های بین المللی اقداماتی را انجام داده اند، اما گاهی به دلیل ضعف قوانین بین المللی یا عدم همکاری کشورها یا عدم تبعیت رژیم صهیونیستی از دستورات صادره از سوی این دادگاهها؛ بشریت نتوانست جلوی فعالیت های ضد بشری رژیم صهیونیستی را بگیرد. بنابراین، تا زمانی که دولت و متحدانش بتوانند از قوانین بین‌المللی تبعیت کنند و به آن پایبند باشند، به نظر می‌رسد این راه‌حل درستی باشد. استفاده از حق دفاع مشروع که خارج از قانون است، بیشترین تأثیر را در تقبیح و نشان دادن حدود رژیم صهیونیستی دارد.